Reacties

De origine van moeder Joséphine Van den Bossche had ik ergens op het Internet gevonden op een ogenschijnlijk betrouwbare site. Ondertussen heb ik geprobeerd om dit te verifiëren in de online registers van het Rijksarchief en op Geneanet. Dat lukte maar half… Joséphine zou in Parijs geboren zijn op 4 november 1852, maar dat is op z’n minst zeer eigenaardig want haar ouders Jean François Van den Bossche (1831-1895), schoenmaker, en Mathilde Van Belle (1823-1886) zijn in Gent geboren én gestorven. Ze zijn wel in Moulins-les-Lille (in Frans-Vlaanderen) getrouwd op 26 januari 1852, dus heel honkvast waren ze niet, maar dat is nog altijd ver van Parijs. Grootvader Pieter Van den Bossche was eveneens schoenmaker, geboren in Assebroek (1803) en gestorven in Gent (1866). Hij huwde er op 26 april 1826 met Clementine Coninck (1807-1844). Dat halen we allemaal in goed vertrouwen van Geneanet, in de online archieven van het Rijksregister zijn er voor deze cruciale periode (nog) geen registers terug te vinden van Gent en Assebroek (Brugge).
In de vele biografieën wordt ook niet altijd hetzelfde verteld: hij zou de jongste van 9 geweest zijn volgens de ene, van 3 volgens de andere. Vader Chevalier zou een alcoholist geweest zijn die zijn gezin al vroeg in de steek liet, waardoor moeder Josephine de kost moest proberen te verdienen met het produceren van kantwerk. Maar waarom de dochter van Gentse middenstanders in Parijs zou geboren en getogen zijn is hiermee nog niet verklaard.

Geachte ik heb op de zolder van mijn grootvader talrijke oude liedjesteksten en partituren ontdekt. Ze zijn nog in vrij goede staat alleen hebben de muizen hier en daar wat geknabbeld.Hierbij vond ik:
Het boertje van ternat : Mathieu Dekemper
Als het maantje lacht : Emile v Bosch
t huisje op de hei : Louis Noiret
Twee liedjes voor den volkszang:Willem Gijssels muziek Jan Spoel
Jan zou uit vrijen gaan en Het liedeken der Wijmen
Parade d amour : Francis Salabert
Le grand succes de Léonce au Moulin Rouge:
Je cherche après Titine: Léo Daniderff
Mieke Pruimenmond : PAC Volkaert, Geeraard van de Veluw. mvg Kris

Mijn moeder, komende van Antwerpen, zong vaak het lied: Wat men in de gazette, alzoo durft te zette etc. Ik zoek de volledige tekst van dit lied, kunt u mij helpen? Mijn dank.

Ik ben op zoek naar een sketch ik weet er niet veel van enkel dat het gaat om iemand die de weg vraagt naar Alveringem
weet iemand hoedie noemt en op welke plaat of cd deze staat
vriendelijke groeten
stef

Dezelfde vraag over “mijn lief die is een schele” werd mij vorige week ook gesteld.
Het enige wat bewoners uit een Oostends bejaardentehuis zich kunnen herinneren is het volgende :

En m’n lief dat is een schele,
ze kiekt noar mien, ze kiekt noar joen, ze kiekt noar vele
En wat goan we doar mee doen ?
Frutten in de panne met een forten andjoen.

Het is nu natuurlijk mogelijk dat dit de enige strofe is.
Volgens bepaalde bronnen zou de vroegere Oostendse volkszanger Bertino het ook hebben gezongen, maar een familielid van wijlen Albert Lingier (Bertino of Berten Schuffelet) trekt dat in twijfel.
Het blijft dus zoeken.

Beste Johan,

Zou u mij een tip kunnen geven waar ik het boek van E.Ternest”Jan de Lichte en zijn bende” zou kunnen aankopen?

Dank u alvast.

Mvg,
Koen

Wim Kreuer blijkt een pseudoniem te zijn van Willie Lenaers (1918-1944) die op 16 december 1944 naar de première ging kijken van de film “Buffalo Bill” in Cinema Rex te Antwerpen. Die dag viel er helaas een V2 op de cinema met meer dan 500 doden tot gevolg, waaronder de 26-jarige medecomponist van vele succesliederen zoals … “Buffalo Bill”. Zie zijn grafmonument in Antwerpen

Op een liedblad “Gezongen en verkocht door den welgekenden volkszanger GERMAIN” staat nog een andere variante op dit lied onder de titel: “Ik wou dat ik nog een kindje was”. Die tekst komt wonderwel overeen met de versie die Willy Lustenhouwer noteerde als “Toen ik nog klein was …”

Toen ik was klein en in mijn wiegje lag
Was ik de lieveling van onze straat
Zij brachten mij soms een bezoek
En noemden mij hunne lieven toetoe
Ook alle meisjes hadden mij zoo lief
Ze noemden mij hun kleine hartedief
Zij kusten mij zoo zacht en teer
Liefkoosden mij zoo heen en weer
En kusten mij dan soms nog menig keer

Refrein
Maar dat ze dat nog moesten doen
‘k Zou der potverdikke wel mijn beste doen
Dat ik nu nog maar eens kon
Of den tijd die terug begon
Daarom zeg ik u gewis
Dat groot zijn niet altijd plezierig is
Daarom zeg ik in mijn eigen ras
‘k Wilde dat ik nog een snotneus was

enzovoort

Er is nog een lied met dezelfde melodie, geschreven circa 1900 door de Gentse cabaretier-toneelschrijver Henri Van Daele (1877-1957) met als titel “Georgetje” – 10 strofen over een fabriekmeisje dat beslist om geld bij te verdienen als “koketje”, lees: studentenhoertje, dat zich laat meesleuren door mooie praatjes en uiteindelijk berooid en verlaten achterblijft:

Ik was een arme lieve meid
en om mijn schoonheid erg gevleid,
kortom, ’n lief pretje,
‘k Vond het fabriekwerk voor mij een schand,
ik treurde om mijn lage stand
en ‘k werd koketje

Van Dale schreef enkele jaren later nog een andere tekst op dezelfde melodie, over “Het Continuemeisje” (die aan de “continue” doordraaiende weefmachines stonden – cfr. de bioscoopfilm “Daens”)

Wij, spinsters van de vlasfabriek
horen ons dikwijls door ’t publiek
met recht beklagen
en moest g’ons hier aan het werk zien,
van vroeg tot laat aan het machien,
ge zoudt het smaden.
Den baas die pronkt gelijk ne god,
hij die de schuld draagt van ons lot,
hij doet ons buigen
onder de arbeidswet zo snood,
die ons naar geest en lichaam doodt,
ik kan ’t getuigen.

Wij spinsters van de vlasfabriek
zijn dikwijls kreupel, bleek en ziek,
we zijn maar slaven.
Door den bedorven lucht belast
en door den kanker aangetast
en vroeg begraven.
We krijgen nooit een blozend kind,
zijn ziel is weg nog voor ’t bemint.
En blijft het leven
dan is het meestal niet voor lang,
en d’arme moeder ziet het bang
stillekens kreveren.

Wij spinsters van de vlasfabriek,
zo opgejaagd door ’t mekaniek
doen handel bloeien.
Wij zorgen voor de grote winst,
toch zien w’ons bazen eensgezind
ons loon besnoeien.
Maar gij die staat al aan ons zij,
gooit mee omver die tirrannij,
helpt ons bevrijden.
Blijft niet alleen in het verzet,
verbreekt met ons die valse wet,
we zullen strijden.

En ook nog “Over de vrouwen”
(liedblad in oorlogstijd van Kamiel Devadder)

Dames en heren, luistert al
naar ’t geen ik u nu zingen zal
over de vrouwen,
die hier en daar, ja, overal,
zich gedragen als een schandaal,
’t zal hen eens rouwen.
Zo zijn er meisjes, flink en schoon,
maar die tot walgend spot en hoon
het brandmerk dragen
van oneer, schande en ontrouw,
wier aangezicht zelfs dekt de rouw
sinds enkele dagen.

‘k Vernam dat een vrouw die voorheen,
Als braaf geboekt en deftig scheen,
haar liet verleiden,
Terwijl haar man op het slagveld,
Misschien gesneuveld als een held,
na vrees ‘lijk lijden.
Ik ken een moeder laf en wreed,
En die haar eigen kind besteedt,
voor slechte zaken,
Die met het geld waar schand’ aan kleeft,
In genoegen en weelde leeft,
en in vermaken.

Iedereen spreekt er daag’lijks van,
Hoe een moeder verlaten kan,
haar lieve kleinen,
Zonder generen, menigmaal,
Te gaan zwieren in een danszaal,
om ’t amuseren.
Zo zijn er veel in onze stad,
Z’hadden geen rok al aan hun gat,
in vroeger dagen,
Nu zijn ze fijntjes opgezet,
Van’ s morgens vroeg al in toilet,
om’te behagen.

Om ’t volk een blinddoek aan te doen,
Leuren er nu met fruit en groen,
straat op, straat neder,
Z’hebben hun echtgenoot misdaan,
En vrezen hoe het zal vergaan,
als hij komt weder.
’t Is niet gekend in ’t openbaar,
Maar geen geheim is het voorwaar,
van al die vrouwen,
Want niet alleen van d’arme klas,
Maar velen zelfs van ’t rijke ras,
zijn waard bespouwen.

Zo zijn er huizen dag en nacht,
Waar eer en onschuld wordt verkracht,
ja, zonder schamen,
Waar baas of huisvrouw enkel streeft,
En voor geen laagheid schrikt of beeft,
om ’t geld te zamen.
Wanneer de oorlog is gedaan,
En dat de grote dag breekt aan,
dat vrede kome,
Herinnert u dat vrouwennest,
dat onze bodem heeft verpest,
En eer ontnomen.

Met dezelfde melodie en onder dezelfde titel vinden we ook een ander ontroerend verhaal van een kind: de kostwinner zit in de gevangenis omdat hij het – als oudste werknemer – had aangedurfd “om beterschap te vragen” en hij werd als een oproerkraaier, een vijand van de staat, opgesloten.
Hoe kan dat? “Artikel driehonderdtien” is de oorzaak.
Dit verdient nadere uitleg.
In de 19e eeuw bestond er voor werknemers geen “recht op staking”, integendeel: elke vorm van kritiek of opstandigheid werd genadeloos in de kiem gesmoord, desnoods met behulp van gewapende troepen.
Pas in 1866 werd het verbod op “coalition” (samenscholing of het oprichten van verenigingen) ingetrokken. Zo konden er eindelijk georganiseerde vakbewegingen ontstaan, zodat de werknemers hun belangen tegenover de werkgevers konden verdedigen.
Maar er kwam ook een nieuwe wet, de in het lied geciteerde “artikel 310”, die de verzetsmogelijkheden van de werknemers beperkte. Zo waren gewelddaden, beledigingen en bedreigingen strafbaar – begrijpelijk – maar ook simpele “samenscholingen in de nabijheid van fabrieken of verblijfplaatsen van de werkgevers”.
Deze nieuwe wet liet ruimte te over voor interpretaties waarbij – zoals in het lied aangegeven – ook vreedzame kritiek tot willekeurige ontslagen én gevangenschap kon leiden: de uitleg van “monsieur le directeur” werd door gerecht en politie klakkeloos geloofd en de werkman bleef de pineut.

Onderstaande tekst moet circa 1870 ontstaan zijn. Het wordt ondermeer geciteerd in het boek “Zo werd gezongen” (1995) van Alfons De Belie, die het 100 jaar na zijn ontstaan kon optekenen uit de mond van zijn moeder Mathilde Martens.

Zeg kind, wat deed gij op de straat
Men hoord’ u bitter klagen
Het was reeds in den avond laat
Dat gij nog stond te vragen
Wel mijnheer lief hongersnood duurt lang (bis)
Mijn vader zit in het gevang. (bis)

Wat heeft uw vader dan misdaan
Om te zijn opgesloten
Is hij een dief, een moordenaar
Een lage schurk of een barbaar
Neen door zijn zwoegen dag en nacht (bis)
Heeft hij zes kinderen groot gebracht. (bis)

Maar de kracht hem dan begaf
Werd het loon ras afgeslagen
’t Is dan dat hij het lijden zag
Voor zijne oude dagen
En werkstaking in het verschiet (bis)
Bracht ons dan verder in ’t verdriet. (bis)

Als oudste arbeider der fabriek
Werd de plicht hem opgedragen
Te protesteren voor heel de kliek
Om beterschap te vragen
En om zijn rechten en om zijn klacht (bis)
Werd hij voor den rechter gebracht. (bis)

Beschuldigd werd mijn vader dan
Orde en werk te storen
En door verraad van anderen dan
Was gans de zaak verloren
Omdat hij streed voor ons bestaan (bis)
Werd vader naar ’t gevang gedaan. (bis)

Dan kwam voor ons ellend’ en nood
In deze winterdagen
En ’t is daarom dat ik om brood
Zoo laat nog stond te vragen
En nu mijnheer ‘k laat u begaan (bis)
Straf mij ook als ik heb misdaan. (bis)

Wie is de schuld dat in ons land
Zoovele mensen lijden
En dan nog zitten in ’t gevang
Om voor hun recht te strijden
Wel mijnheer ge weet misschien (bis)
Da’s artikel dreihonderdtien. (bis)