Bij het graf der tijden
Eén van de oorlogsliederen die Jan Huyghe vele jaren geleden verzamelde voor zijn proefschrift “Volksliedonderzoek in Groot-Veurne” (5 delen. Leuven: KUL) bevat een lied met een zangwijze die we nog niet tegenkwamen. Hij vond het in het repertoire van David Dewijze uit Menen. Dat liedblad troffen we (later) aan in een pakket ons toegestuurd door Erik Wille. Op datzelfde liedblad staat nog een ander lied met dezelfde melodie: “Liefde en chagrijn, mosterd en pickles” (zangwijze: Ultime Vals)
Nergens anders werd of wordt er verwezen naar een “Ultieme Wals”, gelukkig kunnen we momenteel beroep doen op Google en na een tijdje kwam deze cover van een partituur van “La valse dans l’ombre” in beeld.
Daarop zien we dat de film “Waterloo Bridge” en het titellied “Candlelight Waltz” werd vertaald als “La valse dans l’ombre” en als “Ultime Valse”.
Als je heel goed kijkt zie je dat ook Robert Burns als mede-componist van de melodie wordt genoemd. Dat is eigenaardig want die man leefde in de 18e eeuw.
Na beluistering van het lied zoals het gezongen werd door Christiane Lys is dat mysterie meteen opgelost: de strofen worden gezongen op een nieuwe melodie geschreven in 1940 door een verder onbekend gebleven E. Flat (kan een schuilnaam zijn, in ’t vlaams zou hij of zij zichzelf Mie Bemol hebben genoemd). Het refrein daarentegen kennen we als de scouts-hymne rond het kampvuur – ook in de Chiro gekend overigens – “Hier staan tot afscheid weer de broers in ’t rond bijeen geschaard”. Dat is op zijn beurt gebaseerd op “Auld Lang Syne“, geschreven in 1797 1 door … Robert Burns!
Het filmlied werd ook bekend als The Farewell Waltz / Das Lied vom Abschied. Een melancholische melodie die ook goed past bij een lied over de oorlog. Dat moet dan na WOII zijn geschreven, nadat “Waterloo Bridge” was uitgekomen en het lied op fonoplaten verscheen.
We baseerden onze partituur volledig op de melodie zoals die prachtig werd gezongen door Christiane Lys: de bladmuziek aankopen was een dure zaak en erg ingewikkeld is de melodie niet, dus … Met dank aan YouTube overigens!
Bij het graf der tijden
Men heeft toch zovele te lijden.
Den oorlog bracht ons in ’t verdriet.
Wie zal ons op aarde verblijden?
Hij die er zijn leven om liet.
Wanneer men dan gedreven wordt
tot de eeuwigheid der tijden
dan is er menig hart bekoord
om het geld dat u behoort
Ik ben niet rijk, geen folteraar,
om geld kan ik niet streven.
Het is die wrede moordenaar
die ons brengt in groot gevaar
Ik ben maar een oud krijgsgevangen
verminkt om de glorie van ’t land.
Aan hen die het geld zo verlangen
daar kleeft er nog bloed aan die hand.
Wanneer men het leven wou leiden
vol glorie om eigen bestaan,
het is nu het leven der tijden
dat ’t geld voor ’t gerecht mag begaan.
Het geld en de glorie begroeten
is toch maar een louter gebaar.
’t Is enkel omdat we het moeten,
vol angst om het folter gevaar.
 |
Partituur * Bij het graf der tijden * |
 |
1. instrumentaal
|
1 Dat geldt voor de tekst. Volgens een niet geverifieerde bron is de muziek 20 jaar ouder en te vinden in Bremners Scots Reels (1759), volkomen Public Domain dus
7 Commentaren
Dit is een heel mooie ont-dekking. Zo zien we dat het passionele speurwerk van hedendaagse vorsers zoals Johan Morris, met resultaat voortb(r)ouwt op het veldwerk van studenten van 40 jaar geleden onder leiding van (nu) em. prof. dr. Stefaan Top (KU Leuven). En zo is de volksliedstudie constant in beweging en boekt ze immer vooruitgang.
Johan vermeldt dat het refrein “Hier staan tot afscheid weer de broers…” gezongen werd door Scouts en Chiro. Ik kan toevoegen dat dit ook zo was bij de KSA, in elk geval bij KSA Kerelstede van Veurne, waarvan ik lid was van 1966 tot 1978. We zongen het altijd als ultiem lied op de “slotformatie”, de laatste dag, als het kamp in de Kempen opgebroken was en de vlag gestreken… Steeds een beklijvend ritueel… Blij te vernemen dat deze “ultieme wals” gebaseerd is op Auld Lang Syne van scotsman Robert Burns…
Het schiet mij nu ineens te binnen dat tijdens WO I door engelse soldaten nog een andere versie van “Auld Lang Syne” werd gezongen om de absurditeit van de oorlog aan te geven:
“We’re here because we’re here because we’re here because we’re here …”
Zie bijvoorbeeld https://youtu.be/UA730QtjOBE vanaf seconde 30 tot seconde 50
Het is ook het titellied van een CD over de slag bij Passendale, van Coope, Boyes and Simpson + vrienden. Het lied staat eveneens op de CD “In Flanders Fields”
Roger Hessel mailt ons:
Dag Johan,
Het lied is in Vlaanderen gekend als “De laatste wals”. Het was in de jaren vijftig van vorige eeuw een groot succes. Als ik me niet vergis werd het op 78 toeren gezongen door Ray Franky, de charmezanger bij uitstek in Vlaanderen toen. In de danszalen was de “langzame wals” gekend als “een frottertje”, omdat hij dicht bij elkaar werd gedanst.
Het lied, of een deel van het refrein, werd in de vijftiger jaren ook gebruikt bij het leger. Wanneer, in de landmacht, dienstplichtigen afzwaaiden, werd de laatste drie avonden de lichten uitgeblazen in fantasie, gespeeld door drie trompetters. Daarin kwam een deel van het refrein van “De laatste wals”.
Een “weetje watje” dat je misschien ook wel weet, maar ik dacht: “het kan nooit kwaad om dit te melden”.
groetjes,
Roger
n.b. Ik ben juist klaar met mijn werk over “Folklore in het Leger”. Daarin heb ik ook de partituur opgenomen van de lichten uitblazen in fantasie.
Van Ray Franky heb ik geen versie teruggevonden van dit lied, ik heb nochtans een 70-tal opnames van hem in mijn iTunes bibliotheek. Er is wel een versie gezongen door Gert Timmerman, de niet onbesproken helft van het Nederlandse zeemzoete duo Gert & Hermien, maar die versie dateert al van 1967
Misschien kan ik wat helpen. Ik heb een 78-toeren plaat met dat lied. Het is gezongen door Will Ferdy en Henk De Bruin samen, op Philips P 19.430. De titel luidt: Wij zeggen geen vaarwel!
Die plaat zit in de discogs database en de muziek wordt op het platenlabel toegeschreven aan “Roger Berry”, een alias van Danny Sinclair, zanger van de Gentse groep “The New Inspiration”. Als de gegevens in discogs kloppen tenminste.
Ik heb nog een 78-toeren plaat die nauwer aansluit naar jullie zoektocht. “De laatste wals” (Burns-Magis) uit de MGM-film “Waterloo Bridge” gezongen door Lammy van den Hout. Magic 5010.