Klacht van een werklooze
In “Het Straatlied”, een bloemlezing van liedbladen van marktzangers, samengesteld door D. Wouters en J. Moorman in 1934 (het boek is in zijn geheel gratis te raadplegen op delpher.nl) staat op pagina 168 deze tekst:
Het betrof dus een “recent” liedblad, maar welke melodie er bij past wist men niet of vond men niet belangrijk.
Ondertussen zijn de originele liedbladen uit de verzameling Wouters-Moorman ingescand en gepubliceerd door de Nederlandse Liederenbank in samenwerking met “Het geheugen van Nederland”. En dan zien we dat ze minstens 1 versie in handen hadden waarop de melodie duidelijk wordt vermeld:
Dit is/was helaas geen alleenstaand geval: er is zowel door amateurs als door professionele academici heel veel litterair onderzoek1 gebeurd naar dergelijke oude en volkse liedteksten, maar een wezenlijk onderdeel van deze kunstwerkjes heeft men dikwijls verwaarloosd, nl. de bijhorende melodie. Nochtans even belangrijk zou ik denken! Maar ja, studenten Wijsbegeerte & Letteren e.d. worden niet verondersteld te kunnen zingen, en hun professoren ook niet. Uitzonderingen niet te na gesproken natuurlijk.
En er was allicht nog een andere niet te onderschatten reden.
Voor “tekstverwerking” bestaan er al lang krachtige machines, en vele dactylo’s in universiteitssteden klusten ’s avonds bij om de handgeschreven nota’s van studenten keurig en volgens de normen te typen. Muzieknoten zetten konden ze niet, dat was tijdrovend handwerk voor specialisten en kostte dan ook handenvol geld. Dankzij de PC (en vooral de Mac-variant) en de uitvinding van PostScript is dat ruim 25 jaar geleden veranderd, zoals u op deze website al heeft kunnen merken, maar echt betaalbaar is de benodigde soft- en hardware pas sinds de eeuwwisseling.
Het lied dat model stond voor deze werklozenklacht is dus “De molen aan de vliet”, net zoals het bekendere “Het plekje bij den molen” (Daar bij die molen) geschreven door Jan van de Laar Sr.
Beide liederen werden door Henk Dorel op 78-toerenplaat uitgebracht en dankzij het label op die plaat kennen we de componist.
Een latere, bekendere uitvoering is die van “De Straatzangers” (Max van Praag en Willy Alberti) die er een tweestemmige versie van maakten. Spijtig genoeg is de tweede stem (van Alberti) in hun versie te dominant…
Bedankt, Henk Gloudemans, voor het digitaliseren van honderden dergelijke 78-toerenplaten. Al is dit lied en vele andere recent opnieuw uitgebracht in de reeks “18 Onvergetelijke Hollandse Liedjes Van Toen”, ondermeer te vinden in de iTunes Store
Zoals u op de liedbladen hierboven kan zien werd het lied ook effectief door werklozen van deur tot deur aangeboden in ruil voor milde steun. Meestal zongen ze het lied niet, dat duurde te lang, maar gaven ze het liedblad af met (in potlood) een prijs en de vermelding dat ze het liedblad + milde gift later zouden komen ophalen.
Klacht van een werklooze
In deze tijd van werkeloosheid,
Dwalen wij langs ‘s Heren wegen.
Vragen gezwind, voor vrouw en kind,
De patroon heeft ons gedaan gegeven.
De werkman heeft nu bange nood,
Geef hem dus werk, hij hongert dood.
Nu zingt de werkeloze,
uit armoe en verdriet.
’t Is voor zijn vrouw en kindren,
dus luistert naar zijn lied.
Moet dit nog langer duren,
aanschouw dan slechts dit leed.
Wilt hem toch niet wegsturen,
omdat hij niets meer heeft.
Ziet ons nu aan, zoals wij hier staan,
Geen steun wordt ons meer gegeven.
Weken reeds lang, slaat ons harte bang,
Wat is voor ons toch het leven.
Dees grote wereld, rijk en blij,
Voor ons is het geen maatschappij.
Tijd vliegt voorbij, oud worden wij,
Denken wij nog aan die jaren.
En aan diè tijd, vol haat en nijd,
Van honger en oorlogsgevaren.
De werkeloosheid is nu groot,
Ons vrouw en kind’ren vragen om brood.
1 Waarom is het zo moeilijk om proefschriften van studenten te raadplegen? Is dat geen “public domain” aangezien de financiering van hun studies toch ook door belastingsgeld is gebeurd? En kan er dan geen PDF-bibliotheek online gezet worden met scans van al die noeste ijver?
 |
Partituur * Klacht van een werklooze * |
 |
1. instrumentaal
|