De klacht van een moeder
Jaak Van Gestel bracht circa 1945 op één van zijn liedbladen “De klacht van een moeder”.
Het gaat om een ontroostbare moeder die aan het graf van haar gesneuvelde zoon haar verdriet uitzingt. En ze belooft hem dat ze al zal doen wat in haar macht ligt om vergelding te zoeken. In het refrein komen we te weten dat ze haar zoon lang heeft kunnen verstoppen zodat hij niet kon opgeëist worden om te gaan werken in Duitsland. Dat is blijkbaar slecht afgelopen want hij is “door die wree barbaren” de dood ingejaagd. Het is niet duidelijk (en ook niet belangrijk in zo’n emotioneel lied) of hij koudweg als een soort van dienstweigeraar werd neergekogeld dan wel van ontbering in een werkkamp stierf.
De wonderwel passende melodie komt van “Bonsoir Cherie”, een volbloed Vlaams-Nederlands lied al brengt de titel ons op het verkeerde been.
De muziek is van Joop De Leur in de stijl van de “Boston Wals” en de oorspronkelijke tekst van de Antwerpse muziekuitgever Arnold Frank (pseudoniem van August Hermans).
De bladmuziek die wij ervan terugvonden werd in 1940 te Brussel uitgegeven bij Herman Brauer, maar wie het ooit op plaat zou gezet hebben weten we niet. Het betreft een simpele melodielijn met de tekst, voor een “arrangement” voor begeleidende instrumenten moest allicht extra betaald worden indertijd, dus hebben we zoals gewoonlijk ons eigen arrangement verzonnen. Het originele copyright wordt gesitueerd bij Metro Music Company in Amsterdam: Joop De Leur was een Nederlander. Ik vind de melodie vooral in het refrein zeer geslaagd.
De klacht van een moeder
Aan de muur van ’t oude kerkhof
zat een moeder wenend neer
aan het graf van haren jongen
terwijl zij al snikkend zee:
“‘k zal voor u vergelding zoeken,
hij krijgt zijn verdiende straf,
Gij die door die wree barbaren
moest gaan van de wereld af.
Mijn zoon, mijn zoon,
gij waart voor mij zo braaf
en nu ligt gij hier in het kille graf
voor d’eer van ’t Vaderland
verborg ik u zo lang
om niet te werken ginds voor den dwingeland!
Nooit zal hij zijn straf ontlopen
al moet ik er voor door ’t vuur
‘k Rust niet voor ge zijt gewroken,
‘k denk nog aan dit laatste uur!
Toen gij nog riep “Lieve moeder”
en streelde mijn grijze haar
ik voel nog op mijne wangen
de laatste kus die gij gaaft.
 |
Partituur * De klacht van een moeder * |
 |
1. instrumentaal
|
|
2. Bonsoir Chérie (fragment) trage versie - Papa Moustache
|
3 Commentaren
Hello
Hier volgt een liedje over een klein meisje gedurende de oorlogsjaren .
De nieuwjaarsbrief
Het was een klein blond meisje van pas een jaar of acht
Zo vrolijk als een sijsje , met oogjes blauw en zacht
Naarstig zat zij te staren op haren nieuwjaarsbrief
En schreef met veel gebaren aan haren vader lief
Eindelijk is de dag nader waar ik zo lang naar tracht
Dat ik mijnen vader mag schrijven mijn gedacht
Vadertje braafste der mensen , als ik u eenmaal zag
Dat zijn mijn vurigste wensen op deze nieuwjaarsdag
En wat wij allen verlangen is dat de vrede brak aan
En gij arme krijgsgevangenen weer naar huis mocht gaan
Om ons hulp te bieden dan zijn wij uit ons lij
Dan zal moeder niet meer wenen , geloof mij vrij
Vadertje lief , ik moet u tonen dat wij aan t’verhuizen zijn
Wij gaan in een klein straatje wonen , in een huisje klein
Daar zal het zo koud niet wezen als wij hebben geen vuur
Dat komt dikwijls voor , de kolen zijn raar en duur
Hoe rolt de tijd toch henen , t’is reeds de vierde keer
Ik was nog een klein wezen , nog geen vijf jaren oud
Ik kon niet lezen of schrijven , en nu ben ik reeds groot
Alleen heb ik dit geschreven , vadertje , is dat niet lief
Gans mijn spaarpot uitgegeven aan dezen schonen brief
Vadertje , kent gij die bloemen die gij op mijn briefje ziet ?
Ik zal u hunnen naam eens noemen :
Zij heten vergeet mij niet
Voor het sluiten van mijn schrijven vadertje beloof ik u
Van altijd braaf te blijven en mijn best te doen zoals nu
En mocht de vrede komen zodat gij wederkeert
Zult gij verwonderd kijken hoeveel ik heb geleerd
Uw lot is te beklagen vader , dat begrijp ik goed
Maar denk eens alle dagen aan dat onschuldig bloed
Van alle vaders die vallen op het veld van eer
Gij zijt nog de beste van allen , eenmaal keert gij toch weer
_________________________________
PS – Betreffende het liedje (de blinde soldaat ) dat ik u toegezonden heb ; Ik heb mijn moeder dit ontelbare keren horen zingen , en ik kan u verzekeren dat het een wondermooie melodie is . Jammer genoeg ken ik geen noot muziek , en ik heb ook totaal geen stem meer zodat ik het u onmogelijk kan laten geworden ; Er moeten toch nog andere mensen zijn die op de hoogte zijn van deze melodie ??
Met vriendelijke groeten
Andreas
Van dit lied kennen we de melodie dankzij Harry Franken die het noteerde bij Frans Verheijen (+1994), een speelman uit de Kempen. Hij publiceerde het in “Van Zingen en Speule”, aflevering 15, pagina 126. En ook De Kadullen publiceerden het in hun “Liedboek” pag. 314-315 met licht afwijkende melodie als “Brief van een kind”. Tenslotte staat er eveneens een versie als lied nr. 238 in “Geschiedenis van het Café Chantant” van Willy Lustenhouwer. Maar op ons repertoire staat het (nog) niet …
Ondertussen staat het wel al een tijdje op ons repertoire – zie De nieuwjaarsbrief