Vaarwel m’n jongen
Op een liedblad uit Brussel (collectie Florent Meert) vonden we een lied terug dat ook op het repertoire van Tamboer te vinden is:
Volgens het liedblad van Tamboer was dit “een fonoplaatsukses van de Nederlandsche zanger Max van Praag – periode 1947-1949”
Zoals alle marktzangers putte ook Tamboer na Wereldoorlog II regelmatig uit het repertoire dat op de ondertussen wijdverspreide radiotoestellen kon beluisterd worden of op de stilaan betaalbare 78-toerenplaten en -spelers. Voordien beperkte hij zich tot het overnemen van de melodieën, nu werd ook steeds meer de originele tekst overgenomen.
Of Tamboer en consoorten zich veel aantrokken van onderstaande waarschuwing die uitgever Verhard Marcel op zijn blaadje afdrukte durven we sterk te betwijfelen:
In 1948 verscheen in elk geval een 78-toerenplaat (Victory 9150) van de zangeres May Dale die het lied zong. Het werd eveneens opgenomen in het repertoire van Lou Bandy (1890-1959), Ans Heidendaal (1916-2000) en Jan Koster (1914-1988), net zoals de al genoemde Max van Praag (1013-1991) actief en gekend in Nederland.
Verbindingsteken tussen deze artiesten is de componist en orkestleider Tom Erich (1911-1978) die het lied schreef op het einde van WO II. Tom was als zoon van een fietsverkoper uit Amsterdam voorbestemd om één van de 4 winkels van zijn vader over te nemen. Maar dat deed hij niet: hij had onmiskenbaar veel muzikaal talent en al heel jong speelde hij muziek bij stomme films, daarna begeleidde hij illustere performers als Louis Davids en Lou Bandy op de piano. Na de oorlog werd hij orkestleider van diverse ensembles, zoals Papavers, Harmonette, Melodie en Ritme, Avroleans, Medley Players en Toms Prairie Pioneers.
De originele bladmuziek van “Vaarwel m’n jongen” konden we niet zo meteen vinden in bruikbare vorm: op de muur naast het WC van het gezellige café “Het verdronken land” in Emmadorp zagen we het … als behangpapier.
Op de muur van café “Het verdronken land”. Links onderaan de foto’s van Ans Heidendaal en Jan Koster
Het verhaal: een moeder neemt afscheid van haar zoon. Blijkbaar moet hij met de marine vertrekken om het vaderland te verdedigen. De moeder is er niet gerust in: zie ik mijn zoon nog ooit weer? Ze laat hem herhaaldelijk weten – in het refrein dus – dat ze hem voortdurend in gedachten heeft, dag en nacht, en dat hij dus snel moet schrijven om te laten weten hoe het met hem gesteld is.
Als het schip uiteindelijk vertrekt blijft ze maar wuiven en wenen, ook nadat het allang verdwenen is achter de horizon. Uiteindelijk gaat ze terug naar “haar kleine woning” en zet de ingelijste foto van haar zoon goed zichtbaar op de tafel om voor hem te bidden en fluisterend herhaalt ze nog eens het refrein.
Een smartlap van het zuiverste water dus, op een tango-melodie. Wie nooit een oorlog meemaakte kan zich allicht moeilijk voorstellen wat dit eenvoudige maar sprekende verhaaltje werkelijk betekende. Het publiek circa 1948 kon dat des te beter en ongetwijfeld konden ook de marktzangers in Vlaanderen hun toehoorders verleiden tot het wegpinken van menige traan.
Vaarwel m’n jongen
Aan de kade staat een oude moeder
’t grote schip ligt wachtend aan de kant.
Tranen rollen langs haar bleke wangen
want haar zoon moet weg voor ’t vaderland.
Dan opeens wordt het signaal gegeven,
nog een groet en dan klinkt weer een fluit.
Langzaam zet het schip zich in beweging,
moeders stem klinkt boven alles uit:
REFREIN:
Vaarwel m’n jongen
‘k denk steeds aan jou.
Als je aan wal komt, schrijf me dan gauw.
Het afscheid nemen dat valt me zwaar
maar ’t kan niet anders
dus ga nu maar.
‘s Nachts als ik slapen ga dan zal ik van je dromen
dat jij weer vlug bij mij behouden thuis zult komen.
Vaarwel m’n jongen, hou je maar taai.
Zal ik j’ooit weerzien hier aan de kaai?
Verder gaat het schip nu uit de haven;
’t merendeel van ’t volk is heengegaan.
Zij alleen blijft turen in de verte,
zij alleen blijft op de kade staan.
Eindlijk is het schip geheel verdwenen
maar zij merkt het niet in haar verdriet,
blijft maar met haar zakdoek staan te wuiven
hopend dat hij haar van verre ziet.
Eindlijk gaat zij naar haar kleine woning,
neemt daar van de muur een klein portret,
zet het voor zich neder op de tafel,
vouwt de handen voor een stil gebed:
“Heer behoudt mijn kind” dat zijn haar woorden,
daarna neemt zij weer ’t portret van hem,
strelend hangt ze’t naast de kleine spiegel
fluistert met een traan nog in haar stem:
 |
Partituur * Vaarwel, m’n jongen * |
 |
melodie |
 |
1. uitvoering door Shantykoor Spier (fragment)
|
4 Commentaren
Winter 1943. Vijf jaar oud lig ik onder tafel terwijl mijn moeder “Vaarwel m’n jongen” zingt, aan de piano begeleid door mijn vader. Wat heb ik gehuild om die trieste tekst. Als mijn moeder later dit liedje weer zong, ging ik de kamer uit. Ik kon er niet tegen. Nu, 70 jaar later, kwamen die liedje uit de oorlog ter sprake (Tv-uitzending): ik ken ze nog allemaal. Óók dit liedje en wéér kriebelt het in mijn keel…..
Mooi om tekst en muziek op deze site weer terug te vinden. Tom Erich; destijds een radio-pianobegrip.
Bedankt!
Bert van Maaren
Weert.
Bovenstaande reactie is een schromelijke vergissing. “Vaarwel m’n jongen” is uiteraard van NA de oorlog, ten tijde van de politionele acties in Indonesië. Ik was niet 5, maar 8 à 9 jaar, woonde in Amsterdam en had de hongerwinter nog in de benen. Tijdens de oorlog zong mijn moeder de liedjes uit het album “Metro’s Radio Schlagers” en dat was wél uit 1943.
Bert van Maaren
Weert.
’t Is allemaal ook zo lang geleden… Maar we zijn er wel redelijk zeker van dat het lied in 1943 werd gepubliceerd, al zijn de muzikanten van Wreed & Plezant alle drie (late) baby-boomers, we vertrouwen in deze dus op de © datum.
Ik ben een 67 jarige gepensioneerde , die al enkele jaren, als hobby gaat zingen bij bejaarden en dementen. Deze week ontving ik een copy van een liedjesboek, van een 87 jarige vrouw. Ze was dit liedjesboek beginnen schrijven in 1949. Het eerste liedje in het boekje is “ Vaarwel mijn jongen” . De vrouw is inmiddels overleden! Ik zou heel graag al deze liederen willen leren zingen. Hopelijk kan mij iemand helpen. Ik zoek de melodie en de gitaarakkoorden . Wie kan mij tips geven ? Dank bij voorbaat ! Michel