Het loon van den arbeid
Bladmuziek 1923
Dit liedje vonden we terug in “Zo d’ouden zongen” van Walther Van Riet, met een door hem uit de mond van een plaatselijke senior opgetekende melodie. Erik Demoen nam het van hem over in “A la vapeur dat heet progrès” (1985) en in “Liederen van de Industriële Revolutie” (1987).
Een beetje een eigenaardige melodie vonden we toch, die niet helemaal overeenstemde met een oude 78-toeren opname die we terugvonden, gezongen door componist George Hofmann op een tekst van Chef Van Dijk.
In “Snikken & Smartlapjes” (1976) had Hermine Heyermans nochtans een andere partituur afgedrukt, zij het met piepkleine en moeilijk leesbare muzieknoten. Via de vrij recente website “Het Geheugen van Nederland” vonden we in de nagelaten verzameling van Alex De Haas uiteindelijk de oorspronkelijke bladmuziek terug, door de componist uitgegeven in eigen beheer.
George en Truus Hofmann-Meijer
George Hofmann (1890-1957) was een “bariton-comique” met duits-oostenrijkse voorouders, die als jongeling in theaters optrad. Na zijn huwelijk in 1912 met Geertrui (Truus) Meijer gingen ze al snel als “Duo Hofmann” op straten en op platen hun liedjes zingen. Ze hadden daarmee dermate veel succes dat ze op andere tekstschrijvers beroep moesten doen om hun repertoire stelselmatig te kunnen vernieuwen.
Het in Vlaanderen meest bekende lied van George is “Overal, waar de meisjes zijn“, waarvan het refrein in alle succesvolle potpourri’s terug te vinden is maar tekst en melodie van de strofen – zoals gewoonlijk – totaal vergeten zijn.
Het lied “Loon van den arbeid” werd ook populair bij andere straatzangers, niet in het minst bij de zogenaamde bedelzangers die in de crisisjaren circa 1930 zelfs van deur tot deur gingen om liedblaadjes te verkopen en eventueel voor te zingen.
liedblad uit de verzameling Wouters-Moorman
Omdat het zo treffend het tragische lot van de werkman (zonder sociale zekerheid nog) verwoordde, werd het vanzelfsprekend populair in socialistische kringen, en het is het nog steeds.
We maakten een mix van de melodie zoals ze in de volksmond voortleefde en van de originele bladmuziek. Vooral in het refrein hebben we de wil van het volk laten doorwegen om het geheel makkelijker meezingbaar te maken.
Het loon van den arbeid
Hij zwoegde dag in en dag uit op ’t fabriek
zijn geest was vernuft maar zijn lichaam was ziek
Maar thuis wachtte moeder de vrouw en ’t gezin
want buiten de vader bracht niemand iets in.
Maar toen op een dag de werkbaas hem ontbood
met tientallen and’ren ontslagen uit nood,
geen smeekbede hielp en de noodzaak was wreed
maar thuis bracht die boodschap een wereld van leed.
Refrein:
Moeder niet wenen, ’t wordt beter misschien
moeder, ik kan uwe tranen niet zien
Ik heb nooit geweten, het doet mij zo’n pijn
dat ’t loon van den arbeid zo bitter kon zijn.
De weken verliepen en hoog steeg de nood
thuis vroegen de kind’ren wanhopig om brood
en vader niet langer tot denken in staat
loopt als een waanzinnige weg naar de straat
Daar heeft men hem bij zijne misdaad betrapt
hij had uit een winkel twee broden gegapt
toen moeder de vrouw hem bezocht in de cel
sprak hij: “Vrouw, wees sterk nu, de tijd gaat zo snel.”
Maar ach als hij thuiskwam vond hij haar niet meer
de dood nam dat lichaam zo zwak en zo teer,
een kruis op haar graf wees de plaats waar zij lag
en snikkend zei hij voor het laatst goedendag.
De eenzame zwerver gebroken door leed,
waarvoor dit ellendige leven besteed?
Aan ’t sjofele graf zonk hij biddende neer.
M’n schat, in de hemel daar zie ik je weer.
Nu leeft hij op kosten van ’t Armenbestuur.
Daar wacht hij gelaten op zijn stervensuur.
Zijn kinderen kijken niet meer naar hem om
en uren zit hij daar, verslagen en stom.
Dan denkt hij met bittere wrok in het hart
aan ’t leven vol armoe, ellende en smart.
Dan smeekt hij, o God, breng me weer bij mijn vrouw,
mijn lieveling, o, hoe verlang ik naar jou!
Slotrefrein:
Moeder niet wenen, heel kort nog misschien
moeder hierboven zal ‘k u wederzien
dan is het gedaan met de kommer, de pijn
het loon van den arbeid zal d’eeuwigheid zijn.
 |
Partituur * Het loon van den arbeid * |
 |
1. Het loon van den arbeid - zang: George Hofmann
|
|
2. Wreed en Plezant opname juli 2017
|
3 Commentaren
Dag,
“Het loon van den arbeid”, vond deze tekst in een oud boekje.
Wat pielen op mijn gitaar en had er meteen een melodie bij. En, denk ik, eigentijdser.
Erg,erg leuk om de originele melodie te kunnen horen. Dank u. Ik vraag mij af wie Chef van Dijk is.
Ik heb hem niet kunnen vinden. George Hofman is mij bekend en kwam uit Sappemeer, niet zover van mijn woonplaats vandaan. Nogmaals dank dat ik de melodie kon horen en de geschiedenis van dit lied kon lezen.
Chef van Dijk wordt bij Discogs als mede-auteur vernoemd bij volgende vooroorlogse nederlandse liederen: (Mooi is) Amsterdam bij nacht (1920)/ Onder de bomen van het plein / Morgen gaat het beter (1939). Telkens blijkt de componist Max Tak (1891-1967) te zijn. Het duo schreef tijdens en na WO II geen liedjes meer tesamen: Tak – van Joodse afkomst – moest op de vlucht en leefde vanaf 1943 in New York. Van Chef van Dijk verder geen spoor te bekennen, het is niet onmogelijk dat hij minder geluk had tijdens WO II. De nederlandse theaterencyclopedie weet van hem alleen dat hij een “cabaretier” was.
In het boek “Zo de ouden zongen” (Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam, 2006) schrijft Jacques Klöters bij de bespreking van het lied “Onder de boomen van het plein”, gemaakt door het duo Chef van Dijk – Max Tak: “Chef van Dijk (1892-1943) is totaal vergeten maar dit liedje niet. Hij schreef veel liedjes voor bekende artiesten uit zijn tijd, vertaalde filmschlagers en was nog een tijdje directeur van het Rozentheater op de Rozengracht. De nazi’s hebben hem in een kamp vermoord.” Toevallig ontdekt nadat ik het boek iets minder diagonaal had gelezen dan voorheen …