Het kruis van eer
Over welk “kruis van eer” de jongeman in dit lied het heeft weten we niet zeker: de meeste officiële Belgische eretekens die tijdens of na WO I uitgereikt werden hebben de vorm van een kruis. We tonen u twee ervan: het Oorlogskruis 1914-1918 met toegevoegde zilveren en gouden palm en het IJzerkruis met een Vlaams lintje. Die toegevoegde palmen kwamen er op basis van eervolle vermeldingen in de “Dagorde”: een zilveren voor 5 vermeldingen en een gouden voor 5 zilveren vermeldingen. Het getoonde Oorlogskruis behoorde dus toe aan een zeer ijverige -zeg maar heldhaftige – soldaat!
Deze eretekens mochten enkel gedragen worden door de gedecoreerden zelf of (uitzonderlijk) door de moeder van een gesneuvelde soldaat. Momenteel dus door niemand meer …
Walther Van Riet drukte in “Zo De Ouden Zongen” een liedblad af van René Vangeersdaele met liederen over WOI, waaronder dit. Van René zijn ons geen andere liedbladen bekend. Op het oorlogsmonument van WOI in Moen (Zwevegem) staat er een Jules Vangeersdaele tussen de “opgeëisten” die het niet overleefden. Die had een broer, René (1889-1955), een timmerman, maar verder hebben we geen aanwijzingen dat het om de zanger van onderstaande tekst zou gaan.
Het lied werd ook nog gezongen na WO II, zij het gewijzigd om de tekst te doen passen op een melodie van die tijd “Es geht alles vorüber, es geht alles vorbei”.
Het kruis van eer
976 [AC] onbekend
“Moeder,” sprak een jongling vol gloed,
“ik vertrek van u, ja het moet.
Het vaderland vraagt mijn kracht en mijn moed,
’k Zal roem als een held gaan verwerven.
Moeder, kom, omhels mij nog teer,
misschien zal ik ginder sterven,
maar als ik dan toch wederkeer
prijkt op mijn borst het kruis van eer.”
Bloed en leven wil ik geven
voor mijn vaderland zo duur.
Ik zal strijden, trots het lijden,
als een held tot mijn laatste uur.
’k Zal niet wijken voor ’t bezwijken,
dat zweer ik hier plechtig vol vuur.
Moeder, als ik bij u nog wederkeer
is het met het kruis van eer.
Weken maanden vlogen nu heen;
moeder zat in ’t huisje alleen,
zuchtend en klagend vol droevig geween
aan hem die zij mint steeds te denken.
En zij bidt voor hem elken dag:
mocht men hem mij wederschenken,
en dat ik hem gauw weder zag,
mij kon verheugen in zijn lach.
“Kom toch weder,” zegt zij teder
wijl een traan haar oog ontvliedt,
“stelp mijn smarte, troost mijn harte,
uw moeder heeft zoveel verdriet.
Moest gij sterven, ’t leven derven,
geen vreugde voor mij in ’t verschiet.
Gij waart voor mij zo braaf en goed,
mijnen allerliefsten Hendrik zoet!”
Op een bed in het hospitaal
liggen zij in de grote zaal,
de dappere helden die door het staal
neervielen bij het moedig strijden.
Daar ligt ook een jon’ling zo teer,
mager en bleek door het lijden,
en stervend richt hij d’ogen neer
naar zijn borst op het kruis van eer.
“’t Zal niet komen, al mijn dromen,
moederlief, zijn nu voorbij.
Ik ga henen, wilt niet wenen,
moeder lief denkt eeuwig aan mij.
’k Voel het leven mij begeven,
ik voel het, weldra scheiden wij.
Vaarwel, moeder!” snikt hij en was niet meer.
Hij stierf met het kruis van eer.
 |
Partituur * Het kruis van eer * |
 |
1. instrumentaal
|
Bronnen: * In "Marktliederen over de 'Grooten Oorlog' "(Roger Hessel), (MUZ0532 pag. 71), met melodie "Gezongen door Theophiel De Smed (1916)" * liedblad van René Vangeersdaele in MUZ0132 "Zo de Ouden zongen" pag. 110 * in "Marktliederen WOII" (Julien De Vuyst) (MUZ0800 pag. 22) en op anoniem liedblad (verzameling ELiane Van Geyt, MUZ0821 pag. 13) als "De hel van Breendonk" maar op de zangwijze "Es geht alles vorüber" * Ook gezongen door Achille Coppenolle