De bastaard
Het ons verder onbekende zangduo “Franck en Joe” leende de melodie van “Rio Nights” (1922) om een dialoog tussen moeder en vaderloze zoon voor te dragen.
De jongen wil graag weten wie zijn vader is maar het duurt vele jaren eer hij het aandurft om zijn moeder er naar te vragen. Als “bastaard”-kind moet hij eerst onbegrijpend de spot en de beschimpingen van anderen verdragen, als jongeling wil hij weten wat er precies gebeurd is. Geen verrassingen daar voor de toehoorders: moeder is bedrogen door een rijke minnaar die haar verstootte zodra hij vernam dat ze zwanger was geworden. Dat was geen unicum en de meesten in het publiek kenden ook wel zo’n geval.
De marktzangers klagen onrechtstreeks aan dat niet de slachtoffers met de vinger moeten gewezen worden maar de dader-vader die zijn verantwoordelijkheid ontvluchtte. Want zoals uit de slotstrofe blijkt zijn zowel de zoon als de moeder toonbeelden van voorbeeldig gedrag!
Hoewel wij “Franck & Joe” als de auteurs van de tekst klasseerden wordt dat nergens expliciet vermeld. Daar ze zichzelf adverteren als “blinde accordeonisten” is het zelfs aannemelijker dat ze de tekst bij de drukker hebben gekocht, maar ook die blijft onbekend.
De melodie uit 1922 is van oorsprong een wals maar The Blue Diamonds maakten er in 1962 een meerstemmige “beat”-versie van. Dat deden Franck & Joe hoogstwaarschijnlijk niet, walsmelodieën waren tijdens het Interbellum nog steeds zeer populair. Het is waarschijnlijker dat ze de melodie hoorden zingen door WIlly Derby die in 1921 “Mijmering” uitbracht op de melodie van “Rio Nights”
Op het liedblad van Franck & Joe staan maar drie liedjes, ik neem aan dat ze ook enkele instrumentale muziekjes brachten om de marktgangers een paar minuten bezig te houden en tot een milde bijdrage te bewegen, vooraleer die weer verder gingen om hun kooplust bot te vieren.
De bastaard
876 [A] Franck & Joe [C] Fisker Thompson
Zeg me jongeling, waarom dit klagen,
sprak een moeder tot haar kind.
Heeft men u weer geslagen
of dierf men u plagen,
kom m’n hartje, zeg het me gezwind!
Zie, vanochtend waart ge nog zo blijde,
toen ge ging ter schole heen.
Kom, zet u aan mijn zijde,
vertel me uw lijden
en de oorzaak van dit droef geween.
Moeke lief, men verweet mij ter strate
dat ik vroeger ook een vader had
die u kwam te haten
en u heeft verlaten,
hoewel u hem vol liefde aanbad.
Dat ge zijt een meid en een ontaarde,
zegde men vol haat en hoon gepaard,
dat ik hier op aarde
heb noch recht noch waarde,
dat ik ben een verstoten bastaard.
Vele jaren waren heengevlogen,
’t knaapje was geworden man,
toen hij, het hoofd gebogen,
met tranen in d’ogen
op zeek’ren dag sprak zijn moeder aan.
Lieve moeder, wil het me vergeven
als ik u soms hartzeer baar,
doch wil me uitleg geven,
’k wou weten om ’t even
wie mijn vader was, kom zeg het maar.
Ach m’n zoon, sprak d’arme vrouw bewogen,
uw vader hij was een rijke heer
die m’heeft voorgelogen,
laffelijk bedrogen
en m’heeft gebracht in schand’ en oneer.
Hij beloofde mij hemel op aarde
maar helaas hij brak mijn moederhart
want toen ik u baarde
verliet mij d’ontaarde
en liet me alleen met mijne smart.
Moeder lief, wat moet g’hebben geleden,
wat heeft men u aangedaan!
Kom, luister naar mijn rede,
ik beloof u heden
dat ik u steeds zal terzijde staan.
Neen, ’k zal niet meer jammeren en klagen,
dat zweer ik u, moeder teer:
’k zal hoon en smaad verdragen
om u te behagen,
kom, en spreken wij daarvan niet meer.
Jongen lief, antwoordde d’arme vrouwe,
wist ge hoe goed dat mij doet aan ’t hart!
’k Smeek den albehoeder
dat hij u vergoede
want gij zijt mijn troost in vreugd en smart.
Kon j’in ’t diepst van mijne ziele lezen,
voor u alleen heb ik daar bewaard
een plaats uitgelezen,
voor mij zult ge wezen,
steeds m’n lieve zoon, en geen bastaard.
 |
Partituur * De bastaard * |
 |
1. instrumentaal
|
Bronnen: zangwijze: "Rio Nights" (1922) liedblad "Franck & Joe" verz. Leo Coulier (MUZ0917 pag. 33) 78T-plaat van Willy Derby, gedigitaliseerd door Henk Gloudemans