De Vondeling
Nog een lied over een vondeling, mede ter illustratie bij het boek “De vondelingen” van Diane De Keyzer dat op 5 november 2020 eindelijk (na veel corona-vertraging) officieel werd voorgesteld.(1)
In 2011 publiceerden we al het lied over de mythische “Jeanne Elisabeth Shrapnell“, een verweesde kleuter die tijdens de oorlog 14-18 door Belgische soldaten in de kelder van een brandend huis werd gevonden en dat zij de naam gaven van een moordend oorlogstuig (misschien omdat het kind zijn eigen naam – vermoedelijk Scherpeneel – niet goed kon uitspreken).
De meeste vondelingen waren echter bewust door arme, radeloze ouders opgegeven in de hoop dat ze zo in betere omstandigheden zouden kunnen opgroeien.
Deze maand bespreken we daarom nog een viertal andere liederen die telkens een ander facet van de vondelingen-problematiek beschrijven. Er zijn nog meer liederen over vondelingen op liedblaadjes te vinden, maar van de andere hebben we de melodie (nog) niet teruggevonden.
Het vondelingenlied van vandaag is te vinden op een vliegend blad verzameld door de Universiteits Bibliotheek Gent en overgenomen in “Liederen der industriële revolutie” (Eric Demoen, 1986, pag. 895)
Het komt in verschillende varianten ook voor in “Het geheugen van Nederland”, waarbij enkele drukkerij Rombouts vermelden.
De melodie wordt nergens vernoemd, maar “Blinde Ogen” (geschreven door Rogier en Willy Derby) is een favoriet van Frans Rombouts en past perfect bij de tekst.
Oorspronkelijk zal er wel een andere melodie gebruikt zijn want Rombouts recupereerde een tekst die al in 1892 werd verspreid door F.W. Vislaake uit Amsterdam en toen was Willy Derby nog maar 6 jaar oud. Rombouts neemt zelfs de spellingfouten over …
In dit lied is de vondeling zelf aan het woord en in deze versie, die in Gent werd herschreven en gezongen, vraagt hij begrip voor zijn ware ouders die allicht geen andere uitweg zagen dan hun kind op een drukke plaats achter te laten om het een betere toekomst te geven.Of gewoon: een toekomst.
De Vondeling
[A] Frans Rombouts [C] Willy Derby
Ik ben een vond’ling, hoe bitter is mijn lijden,
Gij weet, o God, dat ik onschuldig ben.
Men trekt mij aan, ’t is slechts uit medelijden,
omdat ik hier helaas geen ouders ken.
Wat droevig lot is mij op aard beschoren,
ben ik ten prooi aan wanhoop en verdriet,
werd ik vervloekt nog eer ik was geboren,
verstoot, o God, daarom mijn ouders niet.
Werd ik vervloekt nog eer ik was geboren,
verstoot, o God, daarom mijn ouders niet.
Bescherm o God den vader die mij teelde
en leidt hem steeds op ‘s levens rechte baan.
Vergat hij mij in ellend’ of in weelde?
Hij had wellicht toch gene schuld er aan.
Zie ik nu reeds mijn laatste hoop verdwijnen
eenieder mens de vondeling ontvliedt.
Werd ik vervloekt eer ik nog was geboren,
verstoot o God daarom mijn vader niet.
Werd ik vervloekt nog eer ik was geboren,
verstoot, o God, daarom mijn vader niet.
Gij moeder die in pijn en smart mij baarde,
ja gij bemint uw kind toch immer nog.
Al ben ik thans een zwerveling op aarde,
gij zijt en blijft mijn moeder altijd nog.
Een moeders hert klopt immers voor haar kind’ren
en lijdt toch fel bij ’t leed dat hun geschiedt.
Kwam toevallig die moederlief u hind’ren,
verstoot o God daarom mijn moeder niet.
Kwam toevallig die moederlief u hind’ren,
verstoot o God daarom mijn moeder niet.
Aanhoor mij God, ik smeek U, Albehoeder,
ach zend mij toch dien lang gewensten dag
op welke ik mijn vader en mijn moeder
met kinderliefde aan ’t hart drukken mag.
O, moet ik hier de zoete vreugde derven,
‘k aanvaard het lot dat uwe hand mij biedt.
Ik zal hiernamaals toch een vader erven,
want Gij, o God, verstoot een vond’ling niet.
Ik zal hiernamaals toch een vader erven,
want Gij, o God, verstoot een vond’ling niet.
(1) Het boek werd op 10 november besproken in “De Wereld van Sophie” op Radio 1, inclusief een interview met Wreed & Plezant in verband met het lied over Jeanne Elisabeth Shrapnell.
De opname hieronder werd vlak na dat interview voor ons gemaakt door Peter Morris.
 |
Partituur * De Vondeling * |
Bronnen: wijze: Als ik naar je blinde ogen kijk (Willy Derby) op een vliegend blad- verzameling Universiteits Bibliotheek Gent "Liederen der industriële revolutie" (Eric Demoen, 1986, pag. 895) Geen melodie vermeld, maar "Blinde Ogen" is een favoriet van Frans Rombouts
3 Commentaren
Ook mijn grootmoeder zong dikwijls een ( komisch ) liedje over een vondeling. Ik ken spijtig genoeg de volledige tekst niet meer. Misschien hebben jullie of iemand anders er nog weet van, ik zou in ieder geval heel blij zijn moest det volledige lied weer boven water komen. Ik gee alvast wat ik nog weet.
Mijn moeder was een meiske, ’t was een kindeke van een wijf,
die heeft er mij gekocht en opgebrocht een dag of vijf,
gene mens van de familie ’t zij nog meiske ’t zij nog man wisten daar ietske van.
Mijn moeder werd bedrogen door een hele rijke heer,
die zei legt dat kind te vinden, leg het op een akker neer,
steek er 20 duizend frank bij voor degene die het vindt en wag was ik gezwind.
En zij, zij legde mij, op een akker met savooien en parei.
Rupsen, maden, spinnekoppen kropen op mijn lijf, toen werd ik opgenomen door een medelijdend wijf,
die deed dat pakske open en dat meiske zag alras dat ik ne jongen was.
Dat wijf zei potverdomme voor die 20 duizend frank, breng ik er zo wel 7 groot hun hele leven lang
ze legde me in de wei onder de tepels van een koei, ik dronk melk en ’t was goei.
Nen tutter of ne sjokker heb ik toch nooit gezien,
ik kreeg alleen een voddeke met bruine suiker in,
van ’t varken zijn patatten kreeg ‘k er alle dagen drei,
dat was gezond, zei ze zij.
Dan volgt er nog een stuk waar de vondeling naar school gaat, zijn eerste communie doet en op het einde van het lied met zijn (stief) moeder trouwt. De laatste regel ken ik nog:
Hij die met zijn moeder trouwt, het is een raren tijd,
maar vrienden ‘k moet het zeggen, ’t was vandoen en hogen tijd.
Want 9 maanden later kwam er een vondelingske bij, ’t was er eentje van mij
Wij hebben dit lied ook gevonden op diverse plaatsen Willy, en hopelijk is onze tekst volledig. Het lied komt eind deze maand op de site!
Dat is geweldig nieuws, daar kijk ik naar uit. In ieder geval reeds heel veel dank.