Martha, liefde tot der dood
Gepubliceerd in “Zo de Ouden Zongen”, Walther Van Riet, pag. 439-440 met muziek
We vonden het ook in een krantenbijlage (verzameling Jan Devos MUZ0727 en liedblaadjes uit Izegem MUZ0656)
En KVLV Herne bezorgde ons indertijd na een optreden hun liedjesboek (MUZ0362) waarin het eveneens te vinden was. Alleen bij Van Riet werd de melodie opgetekend en gepubliceerd. Het is best mogelijk dat de 2 andere bronnen een afwijkende melodie lieten horen maar aangezien we daar geen beluisterbaar exemplaar van vonden weten we het niet. Het staat qua inhoud en stijl dicht bij andere liederen die dateren van rond 1900 en ook nu weer heeft de mondelinge overlevering gezorgd voor lichte tekstvarianten.
Herman Van Gorp maakte voor zijn licenciaatsverhandeling “Het Volkslied in Kasterlee en omgeving” een bandopname van dit lied, gezongen door Filomeen Van der Veken-Nuyens. De tekst wijkt een beetje af maar de melodie stemt vrij goed overeen met de versie genoteerd door Walther Van Riet.
Volgens Van Gorp is de melodie gebaseerd op een aria uit de opera “Martha” van von Flotow. Bedoelde aria “Die Letzte Rose” is op zijn beurt dan weer afgekeken van een oude Ierse melodie waarop Thomas Moore het gedicht “The Last Rose of Summer” schreef in de 18e eeuw. En nog voor Flotow het deed verwerkte ook ondermeer Ludwig van Beethoven die melodie in één van zijn composities, in 1814 namelijk. Maar hoe getrouw de oorspronkelijke melodie in deze volksversie van “Martha” bewaard is gebleven kan u hieronder zelf beoordelen. In de schitterende uitvoering van “The Last Rose of Summer” door “Celtic Woman” is het moeilijk om de volkse afgeleide van de melodie te herkennen … Maar die komt wel overeen met “Sommer’s letzte Rose” zoals we die vonden in het omvangrijke werkje “Harmonium-Album. Sammlung beliebter Tonstücke für Harmonium übertragen von Ernst Stapf”, Leipzig, C.F.Peters, circa 1896, herdruk. Die melodie past bij de strofen maar niet bij het refrein.
Martha, liefde tot der dood
[A] [C] onbekend
Martha was een schone vrouwe
zeer mild door de natuur bedeeld.
Daardoor werd ze gauw
door de liefde gestreeld
door een jongeling, ook een beeld.
Hij wist gauw haar liefde te winnen
want Martha die schonk hem haar hart.
Hij noemde haar zijn zielsvriendinne,
De redster van zijn liefdesmart.
Zij gingen wandelen al in een bos,
naast schone bloemen, in ’t groene mos
waar vog’len zingen vrolijk hun lied,
waar ’t bietje gonst, en naast u vliegt.
Daar op een berg, zo hoog en zo groot
zwoer hij de liefde vast tot ter dood.
En met het hartje vol liefdegloed
kuste hij Martha zoet.
Maar ach, deze zalige stonden,
die braken nu spoedig weer af.
Die schoonheid ontnam men van ’t meisje zo braaf,
want Martha werd ziek, och hoe straf.
Haar redder, haar hoop was verloren.
De dood zag zij zweven rond haar.
Neen, niemand kon haar nog bekoren,
alleen haar geliefde minnaar.
En naast het ziekbed zat hij vol smart,
die haar beminde met ziel en hart
zag haar verkwijnen, zij die was schoon,
gelijk de sneeuw, de sneeuw voor de zon.
Hij sprak: “o Martha! Spreek nog een keer.”
maar al met eens, haar hoofdje viel neer.
“Wat?” riep hij, “gaat gij voor eeuwig heen
en laat mij hier alleen?”
Ziet gij nu dien jongeling dwalen,
’t is Hendrik dien jongen die lijdt.
De beelt’nis van Martha volgt hem schier altijd,
tot sterven is hij ook bereid.
Hij denkt soms aan vroegere tijden
toen alles nog sprak van geluk.
Maar nu vindt hij aan zijne zijde
miserie, smart en ongeluk.
En dagelijks wandelt hij in het bos
naast schone bloemen, in ’t groene mos
waar vog’len zingen vrolijk hun lied,
waar ’t bietje gonst, en naast u vliegt.
Daar op dien berg zoo hoog en zoo groot
zwoer hij de liefde vast tot ter dood.
Neen, nooit beminde hij nog een vrouw,
zijn eed die bleef hij trouw.
 |
Partituur * Martha, liefde tot der dood * |
 |
1. instrumentaal
|
|
2. zang Filomeen Nuyens (1975)
|