Revolutie in Parijs (1893)
Zowel bij Willy Lustenhouwer (“Geschiedenis van het café-chantant”) als bij Eugène Koopman (“Liedjesschrift 1917”) vonden we een dramatische vertelling die zich afspeelt tijdens de “Revolutie in Parijs”, de bloedig neergeslagen opstand van de communards in 1871. We kwamen die gebeurtenissen al tegen bij het lied van “De wees van de Communard”
Beide bronnen verschillen inhoudelijk lichtjes, maar de opbouw van het verhaal is duidelijk dezelfde.
Het gaat over een jongedame, Lizon, die smoorverliefd is op een “ridder”, een adelijk man dus, die blijkbaar ter dood veroordeeld is. Bovendien moet hij een verstandshuwelijk aangaan met een ander meisje – vermoedelijk ook van adel, het wordt niet gezegd – en dat drijft de jaloerse Lizon er uiteindelijk toe haar minnaar te verraden. De man verliest letterlijk zijn hoofd op het schavot, zijn troosteloos lief verliest het hare ook, maar dan figuurlijk: zij wordt gek van verdriet.
Lustenhouwer heeft een walsachtige melodie kunnen noteren en dat is altijd nuttig!
Na wat speurwerk kregen we toevallig een partituur uit 1910 in het vizier van de alomtegenwoordige F.-L. Benech als tekstschrijver en Léo Daniderff als componist. Het werd meteen duidelijk dat het “vlaamse” café-chantant lied een poging tot vertaling was van “En Quatre-Vingt-Treize” (in 1893), we geven u de eerste strofe + refrein van het origineel ter vergelijking:
À Paris,
On tire le canon d’alarme,
Et pour délivrer le pays
Le peuple entier sur rue aux armes !
Mais Lison s’en moque vraiment,
Elle est toute à sa jalousie,
Car le chevalier, son amant
Avec une autre se marie !
Pourtant, bravant la mort, le chevalier proscrit
Pour lui dire “Au revoir” est venu cette nuit
Et dans un baiser il lui dit :
“Je t’aimerai toujours Lison,
Tu voix, je suis venu quand même,
Mon coeur demeure en ta maison,
Puisque c’est toi seule que j’aime,
Pourquoi me tourmenter Lison ?
Embrassons-nous ma blondinette,
Un mariage de raison
Ne peut faire perdre la tête !
De melodie van het origineel is helemaal geen wals maar een kordate en tegelijk pathetische marsmelodie, niet makkelijk te zingen overigens!
De oudste plaatopname die wij terugvonden is van Henriette Leblond, een 78-toerenpolaat overgenomen op de CD “Chansons de France: Les chansons de Papa” (2006) en ook in een CD-koffertje met tien CD’s “Anthologie de la Chanson Française enregistrée – les années 1900-1920” (2007)
 |
1. En 93 - Henriette Leblond
|
Die melodie staat toch wel mijlenver af van wat Lustenhouwer zoveel jaren later in het Brugse noteerde; die was door de mondelinge overlevering dus niet alleen omgetoverd tot een meeslepende wals maar de scherpe kantjes waren er ook af en de zingbaarheid fel verbeterd. Het is daarom deze geëvolueerde melodie die we overhielden voor onze versie.
Voor de tekst baseerden we ons in de eerste plaats op het liederenschrift van Eugène Koopman die het opschreef amper enkele jaren na de publicatie van de originele franse versie.
Revolutie in Parijs
‘t Was revolutie te Parijs
’t alarm klinkt door de straten
Het volk dat geeft alles ten prijs
Eenieder heeft zijn huis verlaten
Maar Lizon die ziet daar niet naar
Haar hart vol haat en rouwe
Daar den ridder, haren minnaar
Nu met een ander wil gaan trouwen.
En nochtans, heden nacht, ondanks ’t grote gevaar
van de dood die hem wacht, komt hij bij haar
En liefd’rijk kussend zegt hij haar:
Ik bemin u nog altijd Lizon
Gij ziet ik kom bij u weer
Tot u die eens mijn liefde won,
geen ander neen bemin ik meer
Waarom behandelt gij mij slecht
Omhelst mij, m’n lieve blondinne
Een huwelijk uit plicht en recht
Mag niet verduist’ren uwe zinnen.
Maar wat is dat, men klopt hier aan
Polies, verberg u spoedig
’t Is middernacht, ‘k wou slapen gaan
Ik open snel, zo sprak zij moedig
en tevergeefs werd er gezocht
Verschoning lieve vrouwe
Wij doen ons plicht, maar niets vermocht
Hij blijft aan zijn beminde trouwe
en dol van jaloezie, uitgeput van verdriet
zegt Lizon, neemt hem maar, hij is hier,
ziet, dan heeft die ander hem ook niet
Lizon, waarom pleegt gij nu verraad?
Ik schonk u mijn hart en zinnen.
Nochtans, voor u voel ik geen haat
want u alleen blijf ik beminnen.
Ik verwacht reeds den beul, Samson,
’t is toch het lot aan mij beschoren.
Door de liefde voor u Lizon
heb ik alreeds het hoofd verloren.
Lizon verlaat noch dag noch nacht
de plaats der guillotinen.
Ze ziet het volk dat zingt en lacht
rond die ijselijke machine
en ziet den ridder treedt vooruit
Lizon roept, d’handen geheven:
Genade voor hem, smeekt zij luid,
dood mij maar laat hem toch het leven.
Hij beklimt het schavot met z’n fiere gemoed
En zijn blik treft Lizon als afscheidsgroet
’t geen haar ’t verstand verliezen doet
Langzaam klimt hij verder op ’t schavot
men hoort niets door al ’t rumoer
Juist den trommel van den tamboer
begeleidt er zijn droevig lot.
En Lizon roept nu is het klaar,
hij komt weer, hij’s voor mij geboren.
Want Lizon zoals haar minnaar
heeft voor altijd het hoofd verloren.
 |
Partituur * Revolutie in Parijs * |
|
2. instrumentaal
|
2 Commentaren
Altijd heel interessant. Waar blijven jullie het halen ?
Mich
(Het Goudblommeke in Papier)
Wij zijn gewoon onverzadigbare curieuzeneuzen! Er zitten overigens nog duizenden (!) liedteksten in ons archief waarvan we de melodie (nog) niet kennen…