Met mijne vlieger …
Zowat 45 jaar geleden maakte Walter De Buck (1934-2014) furore met het lied “Het vliegerke” waarvan de tekst werd bedacht door Appollinaire Liénart (1890-1955), een ijzertrekker bij Arbed, geboren in Ledeberg, die meerdere revues schreef met liedjes afgeleid van bekende operettes. Niet door Karel Waeri (1842-1898) want de melodie dateert uit 1913 en is geleend van “Das war in Schöneberg, im Monat Mai” uit de operette “Wie einst im Mai” van Walter Kollo (1878-1940) – zie “Nieuwjaarswens aan den keizer” dat we op 30 december 2015 publiceerden.
Lienart moet de tekst geschreven hebben vlak voor de Tweede Wereldoorlog. Het is evenwel dankzij de plaatopname van Walter De Buck in 1971 dat het uiteindelijk nog steeds gezongen wordt door … de voetbalsupporters van AA Gent.
Het is – als u dat nog niet zelf had “uitgevogeld” – een dubbelzinnig lied met erotische toespelingen.
Met mijne vlieger …
‘k Ben niet al te zot van ’t spel,
maar ‘k vang geren mussen,
marb’len1, toppen2 kan ik wel,
daarin ben ik fel.
Ik zie nu ook overal
ook al in m’n straatje
jongens schuppen op een bal,
maar speel liefst van al
Mee mijne vlieger en zijne steert,
hij gaat omhoge, ’t is ’t ziene weerd.
‘k Geef hem maar klauwe3 op mijn gemak
‘k heb nog twee bollekens in mijne zak.
Mietje van de koolmarchand,
een meiske uit mijn straatje
keurde mijne cervolant4,
ze had er ’t handje van.
Want zo rap ja als de wind
was ’t spelen mee mijn klauwe
en ze riep: “’t Is ’t spelen weerd,
hij heeft ne goeie steert.”
Mee mijne vlieger en zijne steert,
hij gaat omhoge, ’t is ’t ziene weerd.
‘k Geef hem maar klauwe op mijn gemak
‘k heb nog twee bollekens in mijne zak.
Tseef liet zijne vlieger op,
van tjoepe tjoepe tjoepe,
maar hij stuikte op z’n kop,
een muile dat hij trok.
Zijn spankoorde was te kort,
met zijne tsietsje touwe
en daarbij was zijne steert
geen sjiek tabak meer weerd.
Hij was gaan vliegen, al mee de wind.
‘k Stonde te schriewen, ‘k was maar een kind.
Mijne bol klauwen, die ging ne gang.
Dat zal’k onthouwen
mijn leven lang.
Laatst op het Sint-Denysplein,
mijn vlieger was aan’t zweven,
kwam een wijf, een groot venijn,
die zei: “Dat mag niet zijn.
Hij hangt te veel in mijn weg.”, ze begon te sleuren
en op 1 2 3, pardaf,
het koordje schoot eraf.
Hij was gaan vliegen, al mee de wind.
‘k Stonde te schriewen, ‘k was maar een kind.
Mijne bol klauwen, die ging ne gang.
Dat zal’k onthouwen
mijn leven lang.
1 Marbels = knikkers, de dure zijn van “marmer”, later ook van glas, de goedkope van gebakken klei.
2 een top = een tol, die je met een koord moest lanceren
3 klauwe = het touw vieren, dat vastgeklauwd zat rond een houten windel
4 cerf volant = een vliegend hert (een vlinder), hier verward met een “serp volant”, een papieren vlieger, en in dit verband ook niet toevallig te verwarren met een cervola …De “serp volant” is een vliegend serpent want de staart van zo’n papieren vlieger kronkelt als een slang.
 |
Partituur * Het vliegerke * |
 |
1. instrumentaal
|
11 Commentaren
Het klopt dat Walter De Buck dit lied nieuw leven heeft ingeblazen. Maar het was voordien zeker niet onbekend in Gent. Het was een van de liederen die mijn vader zong in mijn kindertijd rond 1950. Toen leek het voor mij een heel onschuldig liedje. Wij woonden dichtbij het vliegveld(je) van Sint-Denijs-Westrem. Vele jaren later speelde ik het op een gouden bruiloft en “vermaande” de jubilaris mij achteraf met pretoogjes, omdat ik volgens hem een “vuil liedje” had gespeeld.
En wat te denken van die andere Gentse schlager:”‘k Ga naar de vogelmarkt”?
De kunst van “vuile liedjes” was om ze zo te verwoorden dat de censuur (pastoor, burgemeester, …) er geen graten in zagen, en dat kon alleen als er veel “dubbelzinnige” termen in voorkwamen. In dit lied is vooral de tweede strofe vatbaar voor schunnige interpretatie en worden in het refrein de “steert” die omhoog gaat en de “twee bolletjes in mijne zak” iets heel anders.
Zonder dubbelzinnigheid zijn de “vuile liedjes” alleen maar … vuil. En vervelend.
De tekst van ’t Vliegerke werd inderdaad geschreven door Appolinaire Liénart (1890-1955). Hij was geen schoolmeester, maar werkte bij de Arbed (Puntfabriek) in Gentbrugge, als ijzertrekker. Zijn grote hobby was liedjes en teksten schrijven en de mensen amuseren.
’t Vliegerke moet in 1937 geschreven zijn en er werd hierover 2 maal een revue opgevoerd in ’t Gemeentehuis van Ledeberg in 1938, het was een enorm succes! Dit is mij altijd door mijn grootmoeder en moeder verteld. Appolinaire was mijn grootvader en hij woonde in de Walstraat in Gentbrugge.
De locatie het ‘St Denijsplein, werd nadien wellicht veranderd, want in de oorspronkelijke tekst ging het om het Exerciceplein, het oefenplein in Gentbrugge, waar de soldaten indertijd, na de oorlog, bijna wekelijks kwamen oefenen en dat rechtover onze woonst gelegen was. Het ging hem ook niet over 1-2-3 bollekes in mijne zak, maar steeds over 2 bollekes. Het schriftje waarin al die teksten stonden, heeft mijn pépé op een bepaald moment uitgeleend en op die manier moet het bij Walter De Buck zijn terechtgekomen.
Mijn grootvader was inmiddels overleden. Mijn moeder en grootmoeder hebben het op een bepaald moment op de radio gehoord. Mijn moeder heeft toen nadien met Walter De Buck gebeld en hij zei dat hij de tekst gekregen had van een Mevrouw die in De Ham woonde. Verder hebben wij daar niets meer over vernomen.
Wij zijn Walter de Buck wel heel dankbaar dat hij het liedje op plaat heeft gezet! Spijtig dat mijn pépé het nooit heeft mogen beleven!
Bedankt voor deze zeer nuttige reactie. Ondanks lang speurwerk vond ik zeer weinig terug over de auteur. Ik heb de tekst hierboven meteen een beetje bijgewerkt. En de discussie die we zelf binnen de groep hebben gevoerd over het aantal bollekes is hiermee ook beslecht!
Volgens andere bronnen zou dit de “oorspronkelijke” Gentse versie zijn? In deze versie worden de klompen die het “Comiteit” uitdeelde aan de minderbedeelden bezongen (klompen = kloefen). Het “Comiteit” werd zowel gebruikt voor de C.O.O. (Commissie Openbare Onderstand, voorloper van het OCMW) als voor de Commission for the Relief of Belgium (een Amerikaanse hulporganisatie tijdens WO I), waarbij Amerikaanse gemeenten telkens een Belgische of Franse gemeente steunde. Getuigen daarvan zijn de vele schoolfoto’s uit die tijd, waarbij je een klas ziet, de Belgische en Amerikaanse vlag, de namen van de betrokken gemeentes en de afkorting CFRB. Maar slimmeren dan ik kunnen hier allicht één en ander aan toevoegen?
DEKLOEFKES
Ziet ze lachen, Mie en Piet
Omdak’ik kloejkes droage.
Maar beschaamd en ben ik niet
En in ’t gehiel toch niet.
Vanwaar dan al die kloejkes zijn,
dat zeg ik, niet verlegen,
‘K hè ze gelijk gruut en klein
Van ’t Komiteit gekregen
254
Refrein
Dames en hieres,
ge zie mij tons
Altijd floreren
mee kloefkes an
’t Es nie veur t’stoefen
moar ‘k droag altijd
mijn witte kloefkes
van ’t Komiteit.
Axl Peleman noteerde bij een zekere Lieve ook nog 2 andere stroofjes van “De kloefkes van ’t Komiteit:
Naar de cirk of cinema trek ik heel tevreden
Op mijn kloefen vraagt ge daar, eh wel zeker ja
Is het schoon dan roept men “bis” Plakken dat zijn trokken
Maar ik vind dat veel te kies En ik stamp al met mijn blokken.
Gisteren was ik peter nog, ’t was weer op mijn kloefen
Ik werp u geen zand in ’t oog, nee ’t is geen bedrog
‘k heb geflikkerd en gedanst, van mijn lat gegeven
En met Meetjen heb ik gedanst dat moet ge beleven
(te vinden op de slecht onderhouden website http://www.axlpeleman.be/volksliekes/liedjes )
Willy Dhondt vraagt:
Van ’t soepe, ’t soepe, ’t soepe
En met zijn ’t sietse klauwe
Wat betekent ’t soepe en’t sietse ? Dat zijn allicht Gentse woorden maar is daar geen omschrijving over ?
Volgens mij is een ’tsietse’ = “heel weinig”
en “van ’tsoepe, ’tsoepe, ’tsoepe” = snokken aan het touw
Kunde da nog ne kier uitleggen van die bollekes?
Hoi,
Ik weet niet of iemand deze rubriek nog leest (laatste input 16/01/2020) maar ik ben op zoek naar een alternatieve versie van ‘Mijne Vlieger’ die werd gemaakt toen VDB (Van den Boeynants – toenmalig minister van landsverdediging) rond 1975 moest beslissen over de vervanging van de jachtvliegtuigen van het Belgisch leger).De versie luidt ‘Zijne vlieger gaat net meer op, die xy (ik weet het juiste bedrag niet meer) miljard worden zijn strop’ etc, met dezelfde melodie. Kan iemand me helpen. Ik heb gezocht bij Katastroof en Vuile Mong maar geen succes. Ik vraag me af of het niet W De Buck zelf was die deze alternatieve versie heeft gezongen?
Er werd toen betoogd tegen de “30 miljard voor moordvliegtuigen”. Dat was nog in BEF uiteraard, niet in EUR. Vuile Mong en zijn Vieze Gasten hebben daar inderdaad liederen over gezongen: “Zijn vlieger gaat niet meer op”, “Op ’t kazerneplein” , “Inflatierock” , “Crisisblues”, te vinden op een EP 45t “VDB, niet met ons pree” uitgegeven door het “Centrum voor Info en Aktie” PR 005.
In het boek “Het Cirkus van Vuile Mong en de Vieze Gasten” (1981, Kritak uitgeverij, Leuven, ISBN 90 6303 066 5) wordt de tekst en de melodie hiervan niet verder gespecifieerd.
Misschien kan je de plaat via Discogs bekomen: https://www.discogs.com/Het-Cirkus-Van-Vuile-Mong-Zijn-Vieze-Gasten-Veedeebee-Niet-Met-Ons-Pree/release/11074349