Het moleken van Tsaaie
Karel Waeri schreef in november 1892 in zijn schriftje met eigen liedjesteksten een (zoveelste) verhaal over armoede. Bij hem kreeg het als titel “Een enkle Cent”, zonder vermelding van melodie, maar het wordt in de meeste andere bronnen “Het meuleken van Tsaaie” genoemd. 
Het “Moleken van Tsaaie” is, zo begrijpen we uit de tekst, een paardenmolen ergens in Gent waarvan de eigenaar “Tsaaie” werd genoemd en waarop 1 rit exact 1 cent kostte. Het knaapje in het lied heeft echter geen cent, hoewel hij toch braaf en ijverig was geweest. Maar moeder kon hem geen beloning geven.
Pakkend verhaal, want het wordt verteld vanuit het standpunt van een kind zonder vader, en (dus) met een moeder die nauwelijks de eindjes aan mekaar kan knopen. Opvallend in deze tekst is hoe Waeri aangeeft dat dit arme proletarenkind een goede opvoeding moet hebben genoten en ten allen tijde eerlijk en waardig blijft. Geen sprake van stelen, integendeel: als het van een medevoelende burger – niet toevallig ook een gewone werkman – een paar centen krijgt om zijn droom te vervullen, dan zegt het meteen dat moeder de centen zal teruggeven zodra ze kan.
De melodie die wij gebruiken is gebaseerd op een partituur in “Het oude socialistische lied” (1933, herdruk 1980) en verschilt gevoelig van hetgeen Walter De Buck er van maakte of ergens anders had gevonden. Het bundel “Het Oude Socialistische Lied” is een bloemlezing uit drie bundels “Onze Socialistische Liederen” 1 die volgens het dagblad “Vooruit” editie 14 november 1908 te koop werden aangeboden voor 10 centiemen. Er wordt niet bij vermeld of die bundels ook de zangwijzen bevatten.
In datzelfde dagblad werd op 6 maart 1893 al gewag gemaakt van “Het Meuleken van Tsaaie”, geschreven door Cies Knoopelinckx (nom-de-plume van Karel Waeri) en op muziek gezet door “onze vriend Van der Meulen”
Over Karel Waeri verscheen op het Internet een interessante bijdrage van Jean-Pierre Rondas
1 Enkele liederen uit deze bundels (die we nog niet op de kop konden tikken) kwamen reeds ter sprake op onze site:
Wat zoudt ge zonder ’t werkvolk zijn
Bloedige sneeuwvlokken
De blauwe kiel
Klaasavond
De kinderen der fabriek
De wees van de communard
Georgetje (in een reactie)
De smid van de vrede
Zij die niet slapen
Ik ben te oud
Het continue-meisje (in een reactie op “Mijn mansarde”)
Veracht niemand
Het moleken van Tsaaie
Een knaapje stond bedrukt te zien,
naar ’t moleken van Tsaaie,
Ach, had het maar een enk’le cent
Om ook eens mee te draaien.
Het had zijn moeder zo gesmeekt;
zijn schooltaak was geschreven.
Begrijpt gij wel de smart der vrouw?
Zij kon haar kind niets geven …
Begrijpt gij wel de smart der vrouw?
Zij kon haar kind niets geven …
Bedroefd was ’t knaapje heengegaan,
na vruchteloze beden,
de moeder had geen geld voor brood.
haar man was overleden.
Een enk’le cent bezat zij niet,
om ’t arme kind te paaien,
en instinctmatig slentert het
naar ’t moleken van Tsaaie
en instinctmatig slentert het
naar ’t moleken van Tsaaie
De kleine zag zijn makker al
aan ’t draaispel zwierend hangen,
terwijl de tranen één voor één
hem rolden van de wangen.
Een werkman stond daar ook omtrent,
hij had het kind in d’ogen.
hij las de smart in ’t knaapjes hert,
En diep was hij bewogen.
hij las de smart in ’t knaapjes hert,
En diep was hij bewogen.
De vent ging in de kleine hand,
drie centen nederleggen,
en ’t knaapje riep: “O, goede man,
Dat zal ‘k aan moeder zeggen!
Dit hoefdet gij maar niet te doen,
was vader nog in leven,
maar als mijn moeder centen heeft,
zal zij ’t u wedergeven.”
Maar als mijn moeder centen heeft,
zal zij ’t u wedergeven.
 |
Partituur * ’t Moleken van Tsaaie* |
 |
1. instrumentaal
|