Aan de ongelukkige opgeëisten
Na Wereldoorlog I kregen onze heldhaftige soldaten aan den IJzer het nodige eerbetoon, zij het dikwijls postuum. En ook 100 jaar later nog gaat alle aandacht naar de jongelui die in erbarmelijke omstandigheden en in soldatenplunje weerstand boden aan “den Duits” .
Maar toen en nu werd nauwelijks gerept over de “opgeëisten”, mannen die door de Duitse bezetter als het ware werden ontvoerd om hand- en spandiensten te verlenen aan de Duitse oorlogsmachine. Of – als ze “geluk” hadden – om de Duitse boerinnen te helpen op hun landbouwbedrijf terwijl de boer onder de wapens lag. Oorlogsmonumenten of herdenkingsplechtigheden voor die onfortuinlijke landgenoten zijn er nauwelijks, nochtans vielen er ook daar vele slachtoffers. Overigens werkten de geallieerde legers eveneens met dergelijke “hulptroepen”, al waren de deelnemers hieraan misschien iets meer overtuigd van hun zaak.
Het boek “Ten oorlog met schop en houweel” (2009, Western Front Association) vertelt meer over dit fenomeen dat ook in de Tweede Wereldoorlog werd herhaald.
Een onbekende marktzanger was het wel opgevallen dat de opgeëisten niet de nodige eer te beurt viel en schreef er een liedje over op de melodie van “Ferme Tes Jolies Yeux” (componist René de Buxeuil, 1913). Andere liederen met dezelfde melodie bespraken we al eerder:
Wij vonden dit lied – zonder verdere commentaar – in het boek “Zo d’ouden zongen”, Walther Van Riet, pag. 64 e.v.
Aan de ongelukkige opgeëisten
Er geurt er niets rond hunne graven
o, neen, geen bonte bloemenperk
en zelfs sluimert niet één dier braven
in de sombere schaduw der kerk.
Geen kruisje wijdt den grond aldare,
geen steen vernoemt er zelfs hun naam,
want helden die opgeëischten waren.
Tot bee vouwt elk zijn handen saam:
gegroet zijt gij o, martelaren
die ’t leven in den vreemde liet
Refrein:
Zij die voor ’t vaderland
daar ver ten offer vielen
hebben hun heldengraf
in ’t diepst van onze zielen.
Waarom een marm’ren beeld?
Om er bij neer te knielen?
Wat baat veel bloemenpracht
daar bij al die wee en smart
Daar ligt gansch alleen en vergeten,
die kerel met de kloeke hand,
die meer dan zijn plicht heeft gekweten
voor de vrijheid van ’t vaderland,
in het woud zeer doods en verlaten
aan den stam van een eikenboom.
Kon dien trotsen eik nu maar praten,
hij sprak hoe dien held er kwam om,
hoe hij daar dien dapperen braven
door den honger werd neergeveld
Geen mens kan die plek gaan betreuren,
geen hand zaait er bloempjes in ’t rond.
Niet één vaas of een pracht van kleuren
versiert daar dien killigen grond.
Geen ruiker wordt hen uitgekozen
op naamdag of sterfdag vol pracht.
Genen krans van tedere rozen
wordt hun daar vantijd eens gebracht.
Gij stierft moedig gij heldenscharen,
op u denken velen nog niet
 |
Partituur * Aan de ongelukkige opgeëisten * |
 |
1. Geluidsopname op 78-toerenplaat (fragment)
|
5 Commentaren
Ondertussen is gebleken dat er veel meer dodelijke slachtoffers onder de gedwongen arbeiders waren dan men steeds dacht. Zie http://deredactie.be/permalink/1.2815015
Prima job! Nu nog een uitvoering op You Tube graag.
Wij verkiezen uitvoeringen voor een publiek dat we kunnen zien en horen. Net zoals de marktzangers indertijd. Daar zijn zelfs geen plaatopnames van.
Ja iemand zal ooit eens een opname van jullie optreden moeten maken hé. Smart Phone time? Tenzij een kennis muzikant “zivilarbeiter” met de partituur eens zijn kans waagt…Voor mij zijn al die noten Chinees.
We zullen ons publiek hiertoe aansporen bij een volgend optreden…