Ik zeg het niet
Een humor-procédé dat blijkbaar populair was rond “la belle époque” (dus de eeuwwisseling 19e-20e eeuw) is het tijdens het zingen verzwijgen van een “vuil woord” dat door de toehoorders dan wel & onweerstaanbaar hardop wordt gezongen omdat het zo vanzelfsprekend is. Als het goed gedaan is tenminste. En de zanger kan dan beweren dat hij helemaal niks “onoirbaars” heeft gezegd of geschreven, het zijn de toehoorders met hun verdorven geest die het op hun geweten hebben! De auteur ontsnapt m.a.w. aan eventuele censuur van buitenuit, hij “censureert” zelf…
Zo’n lied, maar naar onze huidige smaak helemaal niet zo goed gedaan, is “Ik zeg het niet” van Mathieu Dekemper dat door diverse artiesten in Brusselse cabarets werd gezongen. Het publiek aldaar kwam natuurlijk niet om litteraire hoogstandjes te aanhoren, dus het stak niet zo nauw.
Dit lied interesseerde ons omdat we meerdere dergelijke liederen in liedjesschriften van mensen uit onze buurt terugvonden, en dit specifieke lied zelfs (bijna) letterlijk in het soldatenliederenschrift van Victor Clerinx (1912-1984). Het doet ons veronderstellen dat Victor en zijn kompanen tijdens hun legerdienst wel eens vertier zochten in een cabaret.
Zoals meestal in die schriftjes van nauwelijks geletterde personen, staat het vol misbegrepen uitdrukkingen, die dan vervangen worden door iets dat er fonetisch een beetje op lijkt maar daarom nog niet meteen verstaanbaar is.
De eerste strofe van het lied van Dekemper heeft Victor bijvoorbeeld als volgt genoteerd:
Ik ga iets zingen maar iets curjeus
gij hebt artiesten maar krappeleus
en al hetgeen ik zingen gaan
is heel triestig, ge moet verstaan.
ze zeggen ook dat mijn nicht
van maandag in het gasthuis ligt
met trammetieng al in haar been
en ik heb iets en dat staat alleen…
refrein:
Ik ben deftig mensen, ge ziet,
ʻt is een vies woord en ik zeg het niet
“curjeus” (eigenaardig, bizar) was in het origineel “serieus” en “trammetieng” was eigenlijk “reumatiek”.
De met … verzwegen woorden in de originele partituur hebben we hieronder ingevuld zoals wij vermoeden dat de bedoeling was; het schriftje van Victor Clerinx was in enkele gevallen een welgekomen hulp hiervoor.
Ik zeg het niet
Ik gaan eens zingen maar iets serieus,
g’hebt artiesten maar crapuleus
maar hetgeen dat ik zingen gaan
is heel triestig ge moet verstaan.
Ze zeggen mij als dat mijn nicht
van maandag in het gasthuis ligt
met de reumatisch in haar been,
maar ik heb iets dat loopt al (leen)
REFREIN:
Ik ben deftig mensen gij ziet
’t is een vies woord, ik zeg het niet.
Ja, ja, ik werk al een jaar of tien
en ‘k ben van ’t volk geren gezien
omdat mijn liedjes zijn zo fijn
‘k Heb altijd iets dat er mag zijn;
daarom al ’t volk dat mij hier ziet
als ‘k een vies woord zeg neemt subiet
maar een gelas1 of enen stoel
slaagt ze vaneen op mijne (smoel)
‘k Was over tijd met mijn Suzanne
g’inviteerd op de feest van Jan.
‘k Had ne pit3 aan, col en manchette,
Suzan nen hoed en een voillette.
’t Volk lachte als z’ons zagen gaan,
ik zei: daar moet ons iets misstaan:
‘k verschoot mij, mijn broek was kapot
al ’t volk zag mijnen bloten (zot).
Ziet daar die juffrouw die dat daar zit
zij wil trouwen al in het wit.
Maar in het wit, dat zal niet gaan,
want juffrouw heeft al iets gedaan!
G’moet niet verlegen zijn, mijn klein,
lijk als gij zullen er nog zijn.
Zie ze lacht en ze keert haar oem
zij zoekt naar hare maagden(bloem)
Het laatst in de Rue de Midi,
Bij een juffrouw op ‘nen garni;
‘k Most daar gaan soderen4 een bad
Terwijl dat zij in ’t water zat.
Ze zei “mijnheer, ik ben niet mis,
Geloof dat ’t gat naar onder is.”
‘k Zag wel dat ’t uit liep aan den buim,2
Maar ik loerde meer naar haar (pruim)
Ja in de week was ik scheel zat,
‘k zag daar liggen in de stad
schoon cervola’s voor een vitrine,
’t Was in de rue de la Colline
maar buiten viel hij uit mijn pak.
‘k Nam hem op, maar in plaats da’k stak
de cervola in mijnen mond
was het begot nen honden(stront).
SLOTREFREIN:
‘k Had mij mispakt, ‘k zag het subiet,
hij was te plat, ik mocht hem niet.
 |
Partituur * Ik zeg het niet * |
1 gelas = drinkglas
2 “buim” is waarschijnlijk het dialectische “bojem” (bodem) en dan rijmt het logischerwijze beter met “projem” (pruim)
3 pitteleer
4 souderen, lassen
Varianten op dit lied en/of volgens dezelfde formule zijn er dus legio.
Een voorbeeldje:
Het lied “Begrijp wat ik zeggen wil” uit een liedjesschrift van een zanger uit Meerbeek (Kortenberg) – zangwijze onbekend. De aanvullingen tussen haakjes heeft de zanger zelf niet opgeschreven in zijn tekstboek.
Beste vrienden en gezellen
ik wil u eens zingen, dat is waar,
luistert wat ik u ga vertellen,
het is mij gebeurd verleden jaar.
Ik ontmoette ene meid
en die was verblijd,
laat, als den avond was aan ’t vallen.
Ik dacht subiet,
ja, voor zo iet,
en ik kreeg uksel in mijne …. (piet)
O, de rest dat zwijg ik stil,
ge kunt mij wel begrijpen
wat ik zeggen wil.
En ik sprak: “Wel, mijn lief scheetje,
geef mij een arm, ongegeneerd.”
En ik dacht: wacht maar een beetje,
en dan wat anders geprobeerd.
Ik vroeg nu zacht
al aan dees maagd:
“Mag ik u een kusje geven?”
Ik mocht inderdaad
meer doen dan dat,
ik mocht haar pakken bij haar …. (gat)
Daar begon ik nu te leven
en ik was just in mijnen schik,
ik dacht: ik zal hier gaan peper geven
op dienen schonen vogelpik.
En ik trok haar vrij
dichter bij mij
en ik begon haar te liefkozen
Ik nam vol min
haar bij de kin
en stak er hem seffens ….. (in)
Maar geen week was er verlopen
of ik werd daar zoiets gewaar.
Kon op mijn benen niet meer lopen,
‘k zag uit mijn ogen niet meer klaar.
Ik ging daarvoor
bij een doktoor
die mij eens deftig visiteerde.
Hij zei: ’t is kies
een ook heel vies,
meneer g’hebt zeker scheef ge…. (piest)
Wel voor het lest, ik zal er maar van zwijgen
ik heb al gezongen wat ik kon
en ruzie wil ik hier niet krijgen
ik ben er gene liefhebber van
Daarvoor is ’t best
dat ik voor ’t lest
hier mijnen bek houdt en mijne pluimen
of anders rap
is het nog de klap:
“Zeg diene zanger is ne smeer… (lap)”