Witte rozen

Dit lied beschouwen we zo een beetje als de oer-smartlap. Het werd circa 1935 geschreven en gezongen door E. Paoli en L. Tummers en op plaat gezet door Willy Derby, die wel meer composities van deze heren op zijn repertoire had.

Enrico Paoli blijkt een pseudoniem te zijn van Henk Paauwe (1892-1942), een Amsterdamse zanger die zo te zien liever doorging voor Italiaan om zijn honderden zelf geschreven liederen aan de man te brengen. Er is ons nog een andere Amsterdamse zanger bekend die in de fifties ook een tijdje met succes de illusie kon wekken dat hij een Italiaanse operazanger was: Willy Alberti.

Paoli – Paauwe – vinden we vooral terug als auteur van maatschappijkritische liederen. Bekend is bv. “Het hondje van de rijken” dat er vele malen beter aan toe is dan de kinderen van de armen.

1. Het hondje van de rijken - Kees Pruis en Stella Seemer - 78T (fragment)

Het lied werd door Kees Pruis op plaat gezet en daardoor vaak aan hem toegedicht, ten onrechte.

De andere componist, Lambert Tummers (1893-1951), was eveneens een productief artiest. Vele liederen van beide heren zijn dan ook bij de straatzangers – dikwijls de bedelende soort – terug te vinden: gezien de meelijwekkende liederen mag dat niet verwonderen.

In het bekende lied “Witte rozen” behandelen ze het thema dat in die tijd nog altijd een levensgroot probleem was: de moeders van kroostrijke gezinnen stierven al te vaak tijdens of vlak na een bevalling. Dat had niet alleen te maken met gebrekkige zorg en slechte hygiënische omstandigheden, de kans dat er iets misloopt is natuurlijk groter naarmate er meer geboorten zijn. En dat maakt het zo mogelijk nog erger als de moeder van een zeer kroostrijk gezin er ineens niet meer is.

Het is voor ons vandaag moeilijk te begrijpen dat mensen graag luisterden naar dergelijke ontzettende verhalen, maar we vergeten dat het voor onze (over)grootouders bijna dagelijkse kost was.

We vonden nog andere liederen van Paoli en Tummers die op hetzelfde thema voortborduurden.

In “Klaasjes wraak” gooit een kind met een steen naar een ooievaar en maakt hem vleugellam. Als de veldwachter hem berispt zegt hij dat die ooievaar zijn moeder heeft doodgebeten… Aangezien de ooievaar toen nog baby’s aan huis leverde, moeten we hieruit begrijpen dat de moeder bij de geboorte van Klaasje of van een broertje/zusje stierf.

In “Bij Moeders Ziekbed” wordt niet gespecifieerd waarom moeder stervende is. De (vele) kinderen antwoorden allemaal verschillend op haar vraag. Eentje denkt dat papa dan zal doen zoals de papa’s van vriendjes die hun moeder verloren: hertrouwen. En uiteindelijk komt het oudste dochtertje van pakweg 11 jaar aan het woord. Zij zegt dat mama zich geen zorgen hoeft te maken want dat zij zal thuisblijven van school en voor de andere kinderen zal zorgen, zodat ze niet naar een weeshuis moeten. Dat kan de moeder helemaal niet troosten want zij eindigt het lied met een oproep tot God om aub toch niet te moeten sterven.

In de “Witte rozen” kijkt Jantje uit naar de komst van een nieuw broertje of zusje. Hij zal zijn spaarpot openbreken om mooie bloemen te kopen voor het kindje én voor mama. Als  de bevalling gaat beginnen mag hij bij een tante gaan logeren, maar als hij terug naar huis mag merkt hij verbaasd dat de ramen verduisterd zijn…

We vonden dit lied terug – zonder vermelding van auteurs – op marktzangersbladeren van Jaak Van Gestel, van “koffie Beyers”, van Emile Watripont en anderen. Het was dus echt wel een populaire deun tussen 1935 en 1950.

Op YouTube zijn er vele versies van dit lied terug te vinden. Deze instrumentale amateur-versie op accordeon vinden we prachtig gearrangeerd.

	Partituur * Witte rozen *
	2. schitterende versie van Jo Leemans (fragment)