’t Vertrek en wederkomst der twee geliefden
ook bekend als “Toen ik was zestien jaar oud” en als “De ware liefde”.
Een jong meisje van 16 jaar oud (18 jaar in andere versies) is stapelverliefd op “ene kapoen”, maar vader vind dat ze te jong is. Zij laat in het eerste refrein meteen duidelijk blijken dat ze het er niet mee eens is, en dus besluit de vader haar op te sluiten in haar kamer. Dat is echter buiten de ondernemende vrijer gerekend die haar ’s nachts langs het venster helpt ontsnappen (met een ladder, zo blijkt uit de vierde strofe) en ze gaan tesamen op de vlucht. Naar het verre Parijs, en de vader rukt zich de haren uit van spijt. Daarom kunnen de geliefden twee jaar later terugkomen om nu wel met toestemming van de ouders voor kerk en familie te trouwen.
Volgens Roger Hessel in “De filosofen van de straat” (2004) wordt het gezongen op de melodie van “Al doende leert men” en kwam de tekst in 1896 voor op een liedblad van marktzanger Vandamme. Hij publiceerde al eerder in “Het Volkslied in West-Vlaanderen” (1980) een versie die hij optekende bij Jeroom Heugelier in Brugge.
Op een (kopie van) een anoniem en ongedateerd – maar dat zou dus van voor 1896 moeten zijn – Brussels marktzangersblad vonden we het lied “Al doende leert men” terug, helaas ook zonder wijsaanduiding, wat inderdaad zou kunnen betekenen dat de muziek voor deze tekst werd bedacht. Die begint zo – het is overduidelijk een jongedame die vertelt:
Op school werden wij goed geleerd Daardoor ons verstand steeds vermeerd Daar leerden wij Engelsch en Fransch Piano, muziek en ook dans Latijn kunnen wij binnen 't jaar En spreken ook duitsch met elkaar Wij schilderen prachtig en fijn Met olie of wel met azijn Maar steeds blijft het mij een geheim (er staat "ongehem") Waarom men getrouwd wilt zijn. Refrein:
No, dat weet ik niet, dat begrijp ik niet Zoo heb ik op school nooit geleerd. (bis)
Merk op dat het in het dialect wel rijmt: niet – gelied.
De melodie is als danswijsje terug te vinden op een aantal bekende opnames, ondermeer op de LP “Instrumentale Vlaamse Volksmuziek” (1979) en later op de CD “Airekes” (1997) van Jan Smed
Omdat onze melodie opgetekend werd in West-Vlaanderen zijn er een paar verschillen met de dansversie die Jan Smed optekende in het Brusselse. Het is best mogelijk dat de melodie zijn oorsprong vindt in een operette of wals uit de 19e eeuw, maar die hebben we nog niet kunnen identificeren. U wel? Laat het ons weten!
’t Vertrek en de wederkomst der twee geliefden
En als ik was zestien jaar oud
van vrijen was ik niet benauwd
ik vrijde met ene kapoen
die wand’len ging met mij in’t groen.
Wij waren een schoon jeugdig paar
als mijn ouders ’t wierden gewaar
het was tegen vader zijn zin
dat liefde mij dwong tot de min
Maar dat liet ik niet en dat weet ik niet
waarom dat vader mij dat verbiedt (bis)
Ik sprak er mijn vader eens aan
ik wille den trouw nu ingaan
omdat er de liefde mij dwong
maar hij sprak: gij zijt nog te jong.
Zo sprak hij: gij wordt al gevrijd
zo vroeg in uw jongheid verleid
hij kreeg het gedacht in den kop
en sloot er mij dadelijk op
O wat droef getraan wierd mij aangedaan
‘k moest alleen op mijn slaapkamer gaan
Maar zowat twee dagen daarna
mijn minnaar die wierd dat gewaar
hij barstte bijna van de spijt
omdat hij zijn liefste was kwijt
en hij nam er een goed gedacht
hij kwam in de duistere nacht
en hij haalde zijn liefste bruid
langs ’t venster haar slaapkamer uit
En hij sprak beducht: maak nu geen gerucht
want nu gaan wij tesaam op de vlucht
Maar als dan den ochtend kwam aan,
en vader die ladder zag staan
toen riep hij met droevig getraan:
Mijn dochter die is weggegaan!
Dan schreef hij haar spoedig een brief
Maar zij met hare zoete lief
Die waren al lange op reis
Naar ’t Fransch in de stad van Parijs
Ja met geld en goed, vol van overvloed
ziet wat dat de liefde toch doet
Hun ouders die maakten droefheid
Omdat ze hun kinders zijn kwijt
Maar na den tijd van twee jaar
Dan keerden ze weer met malkaar
Zij trouwden voor kerk en voor wet
Die trouw was hun vroeger belet
Asa ouders denkt er toch aan
Dat gij ooit dat ook hebt gedaan
En weest toch altijd in uw hart verblijd
Eer dat gij uw kinders raakt kwijt
 |
Partituur * Vertrek en wederkomst der twee geliefden * |
 |
1. Vertrek en wederkomst
|
|
2. Jan Smed - Toen ik was 16 jaar oud (fragment)
|